________________
૧૪
એશિયાનું કલંક ૧૮૮૩માં ઈગ્લાંડની સાથે ય એવી જ મિસાલની સંધિ થઈ. એજ જાતની સંધિઓ બીજાં ઘણુંખરાં યુરોપી રાજ્યની સાથે પણ કરવામાં આવી. બધી સંધિઓની અંદર કેરીઆએ પિતાનાં કાંડાં કાપીને લખી આપ્યું કે “પરદેશી ગુન્હેગારને ઈન્સાફ કારીઆની અદાલતમાં નહિ, પણ પિતતાની રાજસત્તાની અદાલતમાં જ તળાશે.”
પછી તે સાહસિક પરદેશીઓનાં વૃદેવદ કારીઆમાં આવવા લાગ્યાં. પરદેશી એલચીઓ પોતાના રસાલા સાથે આવ્યા. પાદરીઓ પણ પહોંચ્યા, વેપારીઓ અને સોદાગને પણ સુમાર ન રહ્યો.
પહાડ અને ખીણેથી ઘેરાએલા એ રમ્ય પાટનગર શીઉલને નિહાળીને પરદેશીઓ મુગ્ધ બની ગયા. એ મનહર રાજમહેલ, માટીની દિવાલવાળાં, સાંઠીઓથી છજેલાં છાપરાંવાળાં, અકેક માળનાં સ્વચ્છ સુઘડ ખેરડા, અને નગરીની ચપાસ આલીંગન દઈને બેઠેલા જબરદસ્ત એ કિલ્લે–આ બધાં અપરંપાર અતિથિઓની આમાં ભૂરકી છાંટતાં હતાં. સાંકડી શેરીઓની અંદર અમી, સરદારો અને રાજવંશીઓની ભપકાદાર સવારીઓ નીકળતી અને એથી યે ઉંચી પદવીના ઉમરાવે પાલખીમાં પિતા પિઢતા પરદેશીઓને બેસુમાર વૈભવને ખયાલ આપતા નીકળતા. સામાન્ય નગરજનના અંગ ઉપર ત રેશમના લાંબા ઝબ્બાઓ ચમક્તા ને માથે ઉંચી ટોપીઓ દીપતી.
નદીને કિનારે સેંકડો કારીઅન રમણીઓ પિતાનાં સફેદ વસ્ત્રો ધોતી છેતી કલેલ કરતી હતી. ઉંચા ઘરની રમણીઓ ઘરમાં જ રહે, પણ સૂર્યાસ્ત પછી એક કલાકે તમામ પુરૂષોને બજારમાંથી ઘેર ચાલ્યા જવું પડે અને એ નિર્જન બનેલી ગલીઓમાં રમણીઓ ખુલ્લા ચહેરા રાખીને નિરંકુશ ફરે હરે એ રાજ્યને કાયદો હતો. સ્ત્રીઓને પોષાકમાં કમરથી ઉચે સુધી એક સફેદ ચણુઓ અને તેથી ઉચેના અંગ ઢાંકવા એક ચાળી જ હતાં.
રાત પડે ત્યાં નગરના દરવાજા બંધ થતા. પછી પ્રભાત સુધી કઈ અંદર આવી શકતું નહિ. હસવા જેવું તે એ હતું એ કે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
