________________
૩૬
એશિયાનું કલંક સરકારે જાપાન સરકારની પરબારી આવેલી હકીકત મંજુર રાખી કે “નવી વ્યવસ્થા કારીઆનાં રાજા–પ્રજા તમામને બરાબર અનુકૂળ છે.” અને અમેરિકન પ્રેસીડેન્ટે પોતાના એલચીને કારીઆ તાર કર્યો કે “એલચીખાતું સંકેલીને ચાલ્યા આવે. હવે આપણે કારીઆ સાથે નિસ્બત નથી.”
કચેરીને દ્વારે દ્વારે ભટકતા પેલા કેરીઆના એલચીને આ બધી બાજી રમાઈ ગયા બાદ પ્રેસીડેન્ટ તરફથી ઉત્તર મળ્યો કે : “તમને આ કાગળ ભળાવ્યા પછી તરત જ તમારા રાજાએ તે. જાપાનીઓ સાથે નવી સંધિ કરી નાખી છે. મને કાગળ પહોંચે ત્યાં સુધી પણ વાટ નથી જોઈ. એટલે હવે તે એ કાગળ પરથી કશાં પગલાં લેવાનું મારાથી બની શકશે નહિ.”
બીજે જ પ્રભાતે કારીઆથી રાજાજીને તાર આવે છે કે નવી સંધિ પર તે મને સંગીનની અણી બતાવીને બલાત્કારે મારી સહી કરાવી છે. મેં કદિ હા પાડી નથી, હા પાડીશ પણ નહિ. અમેરિકન સરકારને આ તાર પહોંચાડે.”
બેવકૂફ બિયારે રાજા! કાગળના ટુકડા પર એણે આટલે બધો. ઈતિબાર રાખ્યો. એને ખબર નહોતી કે પ્રેસીડેન્ટ રૂઝવેલ્ટ બધું સમજતો હત; રાજાના એલચીને મળવાનું એ ઈરાદાપૂર્વક મુલ્તવ્ય જાતે હતો. એને ખબર હતી કે કાગળમાં શું લખી મોકલ્યું છે, પણ એ તો રાહ જોતો હતો પેલી નવી સંધિ પર છેવટનાં સીલ થઈ જાય તેની. જાપાનની બાજી તેનાથી નહાતી સમજી શકાઈ એમ કહેવું છે તો તેની બુદ્ધિને અપમાન દેવા જેવું થાય. રુઝવેલ્ટની મતલબ તે જાપાનને સંતોષવાની જ હતી. એને તો ખાત્રી થઈ ચુકી હતી કે કારીઆ સ્વરાજ માટે નાલાયક છે. અને પેલા ૧૮૮૨ ના સંધિપત્રના સંબંધમાં તે આ અમેરિકન હાકેમે પાછળથી એક દિવસ ઉચ્ચારેલું કે “સંધિ મુજબ તો કારીઆની સ્વતંત્રતા રક્ષવી જોઈએ. પરંતુ એ સંધ પળાવવાની તાકાત પ્રથમ તો કેરીઆનાં કાંડાંમાં જ હોવી જોઈએ. કઈ પરાયી પ્રજા, જેને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
