________________
મહાપ્રજાના કોલ
પ્રધાનો ખળભળ્યા. મનમાં થયું કે આપણું માથા ઉડવાનો વારે પણ હમણાં આવી પહોંચશે; કઈ આપણું હારે આવવાનું નથી. મરવાથી શું વળવાનું? એમ સમજીને આખી રાતની રકઝકને અંતે પ્રધાનોએ કરારનામા પર સહી કરી. પરદેશ ખાતાના પ્રધાને બહુ ટક્કર ઝીલી. આખરે એ પણ ડગમગ્યો. અડગ રહ્યા ફક્ત બે જણઃ એક રાજા અને બીજે મુખ્યપ્રધાન.
લોકોએ નવી સંધિપર સહી થયાનું સાંભળ્યું. જોકે કેપથી ને ભયથી થરથરી ઉઠયા. સહી કરનાર સચીવોને શિરે ધિકાર વરસ્ય. બજારમાં નીકળશું તે ટુકડા થઈ જશું એવી તેઓને ફાળ પેઠી. પરદેશ ખાતાને સચીવ રાજમહેલમાં દાખલ થવા જતો હતો ત્યાં દરવાજા ઉપર જ ઉભેલે દેશી સોલ્જર બંદુક ઉપાડી એ દેશદ્રોહીને ઠાર કરવા ધો. નાસીને એ પ્રધાન જાપાની એલચીખાતામાં ભરાયે. પશ્ચાત્તાપ એના અંતઃકરણને વધી રહ્યો હતે. જાપાની સેનાપતિની સમક્ષ જઈને એણે ચીસ પાડી “તેં-તેં જ મને મારા દેશને દુશ્મન બનાવ્યો. લે હવે આ મારૂં લેહી.” એમ કહીને ખંજર ખેંચી એ પિતાની ગરદન કાપવા લાગ્યો; પણ જાપાની સેનાધિપતિએ ખંજર ઝુંટવી લીધું. એને ઇસ્પિતાલમાં મેલ્યો. આરામ થયે, જાપાનીઓએ પેલા મુખ્યપ્રધાનને દેશવટે કાઢીને આ મિત્રને મુખ્યપ્રધાનપદે બેસાડે; પણ દેશદ્રોહને પશ્ચાત્તાપ એના અંતરને બાળી રહ્યો હતો. એણે પ્રધાનવટું છોડી દીધું.
કેરીઆની અંદર આંગણે આંગણે આક્રંદ ચાલ્યું. ઈજ્જતદાર પ્રજાજનો, મોટા અમલદારે અને એક વખત યુદ્ધખાતાને વૃદ્ધ સચીવ, કુલ એક સે જણે રાજા પાસે આજીજી કરવા લાગ્યા કે “કરારનામું રદ કરી ને સહી કરનારા પ્રધાનોની કતલ ફરમાવો.” આંસુભરી આંખે રાજા કહે કે “મેં સહી નથી કરી. પણ એ રદ કરવાની હવે મારી તાકાત નથી. તમે શેરબકાર કરે ના. નહિ તે જાપાનીઓ આપણને સહુને ફેંસી નાખશે.” .
પણ અરજદારે ન ડગ્યા. રાજમહેલમાં બેસી રહ્યા ને હડ લીધી કે “ઉત્તર આપ.” કેટલાએક સરદારને જાપાની સૈન્ય કેદ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
