________________
ર૭.
તૈયારીની તક
૧, પરદેશીઓની ડખલગીરી છોડે. ૨. વિદેશીઓને ખાસ હક્કો આપવામાં વિવેક રાખો. ૩. મેટા ગુન્હેગારને છડેચક ઈન્સાફ કરે. ૪. રાજ્યખરચની બદીઓ દૂર કરે. ૫, લેક–પ્રતિનિધિ મંડળ સ્થાપ.
રાજાજીને આ વાતે વસમી લાગી. એણે આજ્ઞા દીધી કે “એ મંડળને જ વિખેરી નાખો.”
દસ હજારે શું કર્યું? તેઓએ સામે શસ્ત્રો ન ઉગામ્યાં. અહિંસાના સિદ્ધાંતને બરાબર સમજનાર એ પ્રજાએ એક કાંકરી પણ ન ફેંકી, પરંતુ પિતાની મેળે જ પોલીસથાણુઓની અંદર જઈને હાથ ધર્યો ને કહ્યું કે “પહેરાવો બેડી.”
દસ હજારને પૂરવાનાં જેલખાનાં કયાં હતાં? શરમાતે મોંયે પિલીસે ફક્ત સત્તર સરદારને પકડયા. તેઓનાં માથાં જ ઉડાવી દેવામાં આવત, પણ તેઓને પક્ષે પ્રચંડ પ્રજામત ઉ થઈ ગયો હતો તેને પરિણામે પાંચમા દિવસની પ્રભાતે તે બંદીખાનાં ખેલાયાં ને સુધારા મંજુર થયા.
જેવા લોકો ઘેર પહોંચે તેવી તે સુધારાની વાત જ ઉડી ગઈ. ઠગાએલી પ્રજા વધુ રોષે ભરાયું; ઠેર ઠેર ટેળાં મળ્યાં; સિપાહીને હુકમ મળ્યો કે ટોળાં પર ગોળીઓ ચલાવે.
એકેએક સિપાહીએ કમર પરથી પટ્ટા ખોલીને નીચે ફેંકયા; ટોપી પરના બીલ્લા તોડી નાખ્યા બંદુકે ભયપર ધરીને તેઓ બોલ્યા કે “માફ કરે ! અમે પ્રજાથી નોખા નથી.”
સરકાર સમજી ગઈ કે સિપાહીઓની અંદર હજુ થોડી ઘણી પ્રજાભાવના રહી ગઈ છે. એટલે પછી એણે નિમંત્ર્યા પરદેશી સજીને.
સોજાએ તે દિવસે તો લોકોનું દળ સંગીનની અણીએ વિખેર્યું. છે પણ બીજી પ્રભાતે આવીને જુવે તો હજારોની સંખ્યામાં પ્રજા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
