Book Title: Gujaratno Rajkiya ane Sanskritik Itihas Part 05 Saltanat Kal
Author(s): Rasiklal C Parikh, Hariprasad G Shastri
Publisher: B J Adhyayan Sanshodhan Vidyabhavan
View full book text
________________
૩૪૨ ]
134.
જ્યારે ચેાથા ખાનામાં જૈનેત્તર હસ્તપ્રતામાં અને પાંચમા ખાતામાં જૈન હસ્તપ્રતે માં પ્રયાજાયેલા વર્ગના મડ ગેાવ્યા છે.
સાનત ફાય
સત ત કાલ દરમ્યાન નાગરીના ૪૬ વર્ણ પ્રત્યેાજાયેલા મળે છે, જેએમ ૧૧ સ્વરે (ત્ર, આ, હૈં, , ૩, ૩, ૬, ૬. છૅ, મોં, ઔ), ૨ અયે ગવાહ (અનુસ્વાર અને વિસગ ), ૨૫ સ્પા વચ્ચે (, લ, ન, ૬, ૩. ચ છૅ, ગ, સ, કા, ૩, ૪, ૩, હ, ળ, ત, ચ, ૩, ધ, ત, 4, . મૈં, મ, મ), ૪ અંત::૨ (૨, ૩, ૪, ૧) અને ૪ ઉષ્મા, ષ, સ, હૈં) ૫ સનવેશ કાર્ય છે,
લિપિના વર્ગોનાં કેટલાંક રંધાત્ર ક્ષણ નીચે પ્રમાણે તારવી શકાય :
(૧) આ સમયે ઘણા વર્ષો તંત્રેના વિકાસની અદ્યતન નાગરી અસ્થાના ન્યા છે. આમાંના કેટલાક વાંના વિકાઞ ચૌલુકય કાલ દમ્યાન થયું હતું, જ્યારે બીજા કેટલાકના વિકાસ આકાલ દરમ્યાન થયા છે. ૬, ઉં, છે, , ૨, છ, ગ, થ, ધ, હ્રદ્ય અને હૈં અહીં પૂર્ણ વિકાસ કામ્યા છે । વર્ણોનાં વિકસિત સ્વરૂપાની સાથેાપાથ તેઓનાં અગાઉનાં સ્વરૂપ પણુ કયાંક કયાંક પ્રયાજખાવાં ચ લુ રહ્યું છે; જેમકે પહેલા ખાન ના છૅ, જ્ઞ ના બીજા ખા ને પહેલા મરેડ અને ત્રીજા ખાનાને બાજો મરેડ વગેરેમાં, આ કાલમાં , ૬, ો, ગૌ, જ્ઞ અને મતે પાઁચીત સ્વરૂપ પ્રાપ્ત થવાને થાડી વાર હાવાનું જણાય છે.
(૨) અગાઉ તે મથ જે શિરેખા પ્રયાાતી ન હતી, પણ હવે તે મથાળે શિરેખા થવા લાગી છે અને ૬. ને નથળે અગાઉ કવચિત જ દેખા દેતી શિરેખા અહી નિશ્ચિંત બની છે,
અગાઉ ૩, ૭, ગ, ૩, ૪, ૩, ૪, તા, હૈં, ન, ૨, રુ, હૈં અને હૈં જેવા એક ઊભી રેખા વળી ટાય ધરાવતા વણાંને બહુધા શિરેરેખ ને જમણે છેડે લટકાવવામાં આતા. અહી પણ આ લક્ષઙ્ગ જોવા મળે છે, પરંતુ અગાઉની અપેક્ષાએ એનું પ્રમાળુ ધર્યુ છે. હવે આ વર્ગને રિશરેખાના જષ્ણુ દંડાથી સહેજ ડાબી બાજુએ લટકાવવાની પ્રકૃત્તિ વધવા લાગે છે, શિખાતે વિકાસ પણ થયેલે જોવા મળે છે.
(૩) આ, આ, રૂ, રૂં, ૬, જ્ઞ, ન, મૈં અને ” નાં અગાઉ મેવડાં સ્વરૂપ્ત પ્રયેાજાતાં હાં, એમનાં હૈં, મૈં અને નાં જૂનાં વૈકલ્પિક સ્વરૂપને અડી લાપ થયા છે, બાકીન' વર્ણનાં બેવડાં સ્વરૂપ ચાલુ રહ્યાં જણાય છે. આ સમયે ના વૈકલ્પિક સ્વરૂપા મેરે! થયા છે, જે ખાસ કરતે જૈન દુરૂપ્રતેમાં પ્રાપ્ત થાય છે.
