Dharmratna Prakaran

Publisher: Jain Atmanand Sabha

Page 7

છેજ નહિ અને પચેંદ્રિય જીવોને તેની યોગ્યતાના હેતુરૂપ (મનુષ્યભવ, કર્મભૂમિ, આર્યદેશ, ઉચ્ચ કુળ, દીર્ઘ આયુષ્યની પ્રાપ્તિ, ધર્મશ્રવણ કરવાની શ્રદ્ધા, સદ્દગુરૂનો વેગ, ધર્મનું શ્રવણ કરવું) ગુણની સામગ્રી રહિત હોય તે તેમને પણ ધર્મરૂપી રત્ન સુલભ નથી. જેથી એકવીશ ગુણવાળે જીવ ધર્મ પ્રાપ્તને યોગ્ય છે. તે પ્રથમ ગ્રંથકાર મહારાજે બતાવેલ છે; જેમ મહેલ
બનાવવા માટે હાડકાં વગેરે શલ્ય દૂર કરી પાયે ચણવાનો પ્રથમ વાચના આદર કરવામાં આવે છે, કેમકે તે વગર મજબુત પ્રાસાદ એકવીશ ગુણનું બનતો નથી, તેમ ધર્મના અર્થ જનોએ આ ગુણે - સ્વરૂપ. સારી રીતે ઉપાર્જન કરવા જોઈએ, કારણકે વિશિષ્ટ
પ્રકારના ધર્મની પ્રાપ્તિ તે ગુણોનેજ આધિન છે તેથી તે શ્રાવકના એકવીશ ગુણ અક્ષકપણું વગેરેનું સરલ અને સુંદર વિવેચન કથાઓ સાથે પ્રથમ વાચનામાં આપેલ છે.
૧ પ્રથમ અક્ષકપણું–સ્વપરને ઉપકાર કરવામાં શક્તિમાન હોય, અને ગંભીરતાવાળા અને બુદ્ધિની નિપુણતા સહિત હોય તે ત્રણે બાબતને વિસ્તારથી જણાવી તે ઉપર નારદ અને પર્વતકની કથા આપી આ ગુણનું રવરૂપ સમજાવેલ છે. બીજો પ્રશસ્ત રૂપવાળે–તે ઉપર ચંદના સાધ્વીની કથા, ત્રીજા સેમ્ય પ્રકૃતિ ગુણ ઉપર અંગઋષિની કથા, ચોથા લેકપ્રિય ગુણ ઉપર સુજાતની કથા, પાંચમા અક્રૂર ગુણ, છઠ્ઠા પાપભીરૂ ગુણ ઉપર સુલસની કથા, સાતમા અશઠપણું આઠમા સુદાક્ષિણ્યતા ગુણ ઉપર સુલકનું દષ્ટાંત, નવમા લજ્જાળુ ગુણ ઉપર ચંડરૂદ્ર સૂરિનું દષ્ટાંત, દશમા દયાળુપણાના ગુણ ઉપર ધર્મરૂચિનું દષ્ટાંત, અગ્યારમા મધ્યસ્થ ગુણ ઉપર સોમવસુનું દષ્ટાંત, બારમા ગુણાનુરાગી ગુણ ઉપર ધનસાર્થવાહ અને વંકચૂળનું દષ્ટાંત, તેરમા સત્કર્થ ગુણ, ચંદમાં સુખક્ષયુક્ત ગુણ, પંદરમા દીર્ઘદશીપણાના ગુણ ઉપર ધનશ્રેણીનું દૃષ્ટાંત, સેળ વિશેષજ્ઞ, સતરમાં વૃદ્ધાનુગગુણ, અઢારમે વિનયગુણ ઉપર પુષ્પસાલના પુત્ર ફળસાલનું દષ્ટાંત, એગણુશમાં કૃતજ્ઞતાના ગુણ ઉપર ભીમનું દષ્ટાંત, વીશમા પરહિતાર્થકારી ગુણ ઉપર વિજયનું દષ્ટાંત અને એવીશામાં લધલક્ષ્ય નામના ગુણ ઉપર આર્ય રક્ષિતની કથા, સાથે