Dharmratna Prakaran

Publisher: Jain Atmanand Sabha

Page 6

હોય તે બીજે નામ શ્રાવક, તેમજ ચિત્રામણ કે મૂર્તિમાં શ્રાવપણું સ્થાપ્યું હોય તે ત્રીજા સ્થાપના શ્રાવક. આ ત્રણ પ્રકારના શ્રાવકને શ્રાવક કહેવામાં આવતા નથી, પરંતુ ચોથા ભાવ શ્રાવકને માટે અત્રે કહીયે છીયે, આ ધર્મરત્ન ગ્રંથમાં બતાવેલ ગુણને અધિકારી પણ તેજ હોઈ શકે છે. ઉપરના લેકમાં શ્રાવક કેને કહેવો તે બતાવ્યું છે તે ભાવ શ્રાવકને માટેજ છે; કારણ કે તે પુરૂષ જેના દર્શનની અનેક પ્રકારે પરીક્ષા કરી તેના ઉપર વિશેષ શ્રદ્ધાળુ થાય, જિનેશ્વર ભગવાનના શાસ્ત્રો નિરંતર સાંભળવાથી સંસારનું અસારપણું અને લક્ષ્મીની ચંચળતા જાણતાં પિતાને પ્રાપ્ત થયેલ ધન શુભ ક્ષેત્રમાં કીર્તિ, નામ વગેરેની અપેક્ષા રાખ્યા વિના લાભાલાભ જાણું વાપરે, આવી સ્થિતિ થાય ત્યારે સમ્યકત્ત્વ પ્રાપ્ત થયું છે તેમ જાણવું અને સમ્યકત્વ રત્નની પ્રાપ્તિ થઈ તો પછી સ્વયમેવ પાપનો નાશ થઈ જાય છે અને ઈ િતથા મન સહજ પ્રયત્નથી વશ થાય છે તેથી સંયમ કરનારે થાય છે. આવા લક્ષણે વાળાજ ખરેખર શ્રાવક છે અને તેવો પુરૂષજ ધર્મરત્નને યોગ્ય હોય છે. હવે શ્રાવક શબ્દનો અર્થ સંક્ષિપ્તમાંજ જણાવી આ ગ્રંથ કે જેનું નામ
ધમરત્ન છે, તે ધર્મ કેને કહે અને તે ધર્મરૂપી રન ધમકેને કહેવો? ઉપાર્જન કેમ થાય તે આ ગ્રંથના કર્તા મહાત્માએ
જે જણાવેલ છે તે કહેવામાં આવે છે. દુર્ગતિમાં પડતા પ્રાણીઓને જે ધારણ કરી રાખે તે ધર્મ કહેવાય છે. તે ધર્મજ સમગ્ર અનર્થોને નાશ કરવામાં હેતુભૂત હોવાથી તથા કલ્યાણના સમૂહને કરનાર નાર હોવાથી રત્નરૂપ છે. આવા ધર્મરત્નની જેઓ પ્રાર્થના કરે તેઓ ધર્મ રત્નના અર્થીઓ ( અધિકારીઓ ) કહેવાય છે. જે સ્ત્રમાં કહેલા દોષવાળો ન હોય તે અધિકારી કહેવાય અને જે વિનયવાળો, ગુરૂ પાસે પ્રાપ્ત થયેલ અને ધર્મને પૂછનાર હોય તેજ આ ધર્મરત્નને અર્થી કહેવાય છે.
આ અપાર ભવસાગરમાં ભ્રમણ કરતાં પ્રાણીઓને મનુષ્યપણુંજ પામવું પ્રથમ દુર્લભ છે, તેમાં વળી અનર્થોને દૂર કરનાર સદ્ધર્મ રૂપી શ્રેષ્ઠ રત્ન પામવું તે તે અતિ દુર્લભ છે. વિકલેંદ્રિયને તો ધર્મપ્રાપ્તિ