Book Title: Naypradip Naychakra Sankshesp
Author(s): Mansukhbhai Kiratchand Mehta
Publisher: Bhagwandas Mansukhbhai Mehta

View full book text
Previous | Next

Page 12
________________ તેમજ પર સંગ્રહાભાસનું લક્ષણ દર્શાવી તેના ઉદાહરણરૂપ બધા અદ્વૈતવાદી દર્શને કહ્યા છે. અથવા સંગ્રહના સામાન્ય સંગ્રહ અને વિશેષ સંગ્રહ એમ બે પ્રકાર દર્શાવ્યા છે. (૩) વ્યવહારનય–“સંગ્રહ ગ્રહેલ પિંડિતાઈ તેનું વિધિપૂર્વક જે વિવેચન કરે, તેની વિધિપૂર્વક જે વહેંચણ કરે તે વ્ય. ન.” એમ તેની વ્યાખ્યા કરી, તેનું સ્વરૂપ લક્ષણ દાખવ્યું છે, અને સાથે સાથે વ્યવહારાભાસનું લક્ષણ દશોવી તેના ઉદાહરણરૂપ ચાવાક દર્શન ટાંકયું છે. આ ઉપરાંત વ્ય. નયનું કેટલુંક સ્વરૂપ ગ્રંથાંતરથી લખ્યું છે, તેમાં સદ્ભુત વ્ય. નય આદિ ૦૭. નયના ચૌદ ભેદનું અત્યંત બધપ્રદ સ્વરૂપ રેચક શૈલીમાં પ્રગટ કર્યું છે. છઠ્ઠા પ્રકરણમાં પર્યાયાર્થિક નયના જુવાદિ ચાર ભેદનું સ્વરૂપ પ્રતિપાદન કર્યું છે. (૧) જીવ નયવર્તમાનક્ષણસ્થાયિ પર્યાયને જ–પ્રધાનપણે જે ઈચ્છ, રહે તે બાજુo” એમ તેની વ્યાખ્યા કરી, ઋજુસૂવાભાસનું નિરૂપણ કર્યું છે, અને તેના ઉદાહરણરૂપે બૌદ્ધમતનો નિર્દેશ કર્યો છે. (૨) શબ્દ નય–કલાદિ ભેદે કરી ધ્વનિના અર્થ ભેદનું પ્રતિપાદન કરનાર તે શબ્દ નય, એમ વ્યાખ્યા કરી, કાલાદિભેદે અથભેદનાં ઉદાહરણ દાખવ્યા છે. સાથે શબ્દાભાસનું પણ નિરૂપણ કર્યું છે. (૩) સમભિરૂઢ નય વ્યુત્પત્તિ ભેદે કરી પર્યાય શબ્દને વિષે ભિન્ન અર્થ ઉત્પન્ન કરે તે સમભિરૂઢ”, એમ વ્યાખ્યા પૂર્વક સમભિરૂઢનું સ્વરૂપ દર્શાવી સમભિરૂઠાભાસનું લક્ષણ દાખવ્યું છે. (૪) એવંભૂત નય--“જે ક્રિયાને લઈ શબ્દની પ્રવૃત્તિ થાય છે, તે જ ક્રિયા

Loading...

Page Navigation
1 ... 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 ... 162