________________
[, એવંભૂત : એવભૂતાભાસ
૮૯ જેમકે “સુચીમનાત સુર” (શુચિ (પવિત્ર) હોવાની ક્રિયાને લઈ શુકલ); “નામવાન્ નીઃ ” (નીલનની ક્રિયાને લઈ નીલ), ઈત્યાદિ. શુકલ અને નીલ એવા ગુણ શબ્દોનું ક્રિયાશબ્દ હોવાથી.
(૩) તેવી રીતે ચદચ્છા શબ્દ પણ ક્રિયા શબ્દ જ છે; જેમકે –“સેવ ઇનં ચિત્ત શુતિ ફેવર” (દેવ! એને ઘો); “યજ્ઞ gi સાત પુતિ ચત્ત ઃ ” (યજ્ઞ એને ધો) ઈત્યાદિ યદચછા શબ્દોનું ક્રિયાશબ્દ હોવાથી.
(૪) તેમજ-સંચોગ સંબંધી શકે અને સમવાય સંબંધી શબ્દ પણ ક્રિયાશબ્દ જ જાણવા. જેમકે– “ઇ ચારતાત્તિ હી” ( આની પાસે દંડ છે માટે દંડી). એ દંડ અને દંડીના સંગસંબંધરૂપ શબ્દ ક્રિયાશબ્દ જ છે. તેમ-વિજ્ઞાનમારૂતિ વિકાળી” (વિષાણ-શિંગડું આવે છે માટે વિષાણી, શિંગડાવાળું ). એ વિષાણ અને વિષાણીના સમવાયસંબંધરૂપ શબ્દ ક્રિયાશબ્દ જ છે. ( આમાં હોવા રૂપ ક્રિયાનું પ્રધાનપણું હવાથી “શું હોવાનું ?” એ બેધ થાય છે. જાતિ શબ્દાદિ ઉપર કહ્યા તે બધા શબ્દો ક્રિયાશબ્દ જ છે. “હોવાપણું, “થવાપણું, ‘જવાપણું, “દેવાપણું ઈત્યાદિ ક્રિયા સામાન્યનું સર્વવ્યાપિપણું હોવાથી.]
એવંભૂત નયનું ઉદાહરણ –ઈન્દન (એશ્વર્ય) અનુભવવાની ક્રિયા કરતે ઈદ્ર કહેવાય. શકન (શક્તિ) ક્રિયામાં પરિણત શકે કહેવાય. પુરૂને દારવામાં (ચીરવામાં) પ્રવર્તેલ પુરંદર કહેવાય.
