________________
(૨) શબ્દ નય
જુસૂત્ર બે પ્રકારનો છે –(૧) સૂક્ષ્મ જુસૂત્ર, જેમકે–પર્યાય એક સમય જ રહે છે, અને (૨) સ્કૂલ ત્રાજુજેમકે-“મનુષ્યાદિ પર્યાય તેના આયુપ્રમાણ કાલ
પર્યાયાર્થિકને આ પ્રથમ ભેદ થ.
(૨) શબ્દ નય “વામેિન દવનેરમે પ્રતિમાના દા” કાલાદિ ભેદે કરી દેવનિના અર્થભેદનું પ્રતિપાદન કરનાર શબ્દ નય. તાત્પર્ય કે વ્યાકરણના સંકેતથી પ્રકૃતિ પ્રત્યયના સમુદાય વડે સિદ્ધ થઈ, અર્થાત્ (૧) કાલ (૨) કારક (3) લિંગ (૪) સંખ્યા (૫) પુરુષ અને (૬) ઉપસર્ગ–એ ભેદે કરી, ધ્વનિના અર્થને ભેદ પણ જે પ્રતીત કરે તે શબ્દ.
(૧) કાલભેદનું ઉદાહરણું--જેમકે- હિતે, છે, હશે સુમેરુ આમાં કાળત્રય (રૂપ પર્યાય) ના ભેદને લઈ સુમેરુ (દ્રવ્ય) ના ભેદનું પણ શબ્દ નયે કરી પ્રતિપાદન થાય છે; (અહીંઆ “હતાં” આદિ ત્રણ કાળના પર્યાયની મુખ્યતા છે.) સુમેરુનું દ્રવ્યપણે જે અભેદપણું તેની ઉપેક્ષા (ગૌણતા) છે. -
(૨) કારક ભેદનું ઉદાહરણ–જેમકે-“(તે) કુંભ
૧. આમાં “હતો' ભૂત પર્યાય, ‘હશે” ભાવિ પર્યાય અને છે” વર્તમાન પર્યાય, એના ભેદે “ સુમેરુ ” એ ધ્વનિના અર્થમાં મૃણ ભેદ પ્રતીત થાય છે.
