________________
સમભિરૂઢિઃ સમભિરૂઢાભાસ
સમભિરૂઢાભાસ पर्यायध्वनीनामभिधेयनानात्वमेव कक्षीकुर्वाणस्तदाभासः। પર્યાયધ્વનિના અભિધેય ભિન્ન ભિન્ન જ એવું એકાંત ગ્રહણ કરનારા સમભિરૂઢાભાસ [ તાત્પર્ષ કે-એકાર્થ વાચી જૂદા જૂદા રૂઢ શબ્દો હોય, તેના નિક્તિ ભેદે જૂદા અર્થ કરી તે તે શબ્દોમાં પ્રતીત થતા રૂઢ એકાઈને એકાંત જે નિષેધ, તે સમભિરૂઢાભાસ.] જેમકે –ઇં, શક, પુરંદર ઇત્યાદિ શબ્દો ભિન્ન અર્થવાળા જ છે, કેમકે ભિન્ન શબ્દો છે, જેમ કરિ, કુરંગ, કરભ, તુરંગ ઈત્યાદિ શબ્દો ભિન્ન હોવાથી ભિન્નાર્થ વાચી છે તેમ. અહીંઆ પણ શક્ર, ઇંદ્ર, પુરંદર આદિ નામૈક્યતાવાળા છતાં ભિન્ન શબ્દ હોવાથી ભિન્ન અર્થવાળા જ છે,–જેમ હરણ, ઘેડ, આદિ ભિન્ન શબ્દો ભિન્ન વાય છે તેમ. આ સમભિરૂઠાભાસ. પર્યાયાર્થિકને ત્રીજો ભેદ થયો.
(૪) એવં ભૂત નય ફાદા રાઘવૃત્તિનિમિત્તભૂતવિવિફાદHથે વાવનાડુvછદ્મવતઃ ! જે ક્રિયાને લઈ શબ્દની પ્રવૃત્તિ થાય છે, તે જ ક્રિયાવિશિષ્ટ અર્થને વસ્તુ પ્રકાશે ત્યારે એવંભૂત. તાત્પર્ય કે–ઇન્દનાદિ ક્રિયાવિશિષ્ટ ઈંકને પિંડ હોય કે ન હો, પણ લેકમાં તથા વ્યાકરણમાં એ જ પ્રકાર (ઈન્દનાદિ કિયાવાળે તે ઈન્દ્ર એ પ્રકારે) રૂઢિ
