________________
દ્રવ્યાર્થિક નય અને પર્યાયાર્થિક નય
४८ યોગ આત્મા, (૪) ઉપયોગ આત્મા, (૫) જ્ઞાન આત્મા, (૬) દર્શન આત્મા, (૭) ચારિત્ર આત્મા, (૮) વીર્ય આત્મા, એ આઠ પ્રકારે તેની (આત્માની) માગણુ (ગવેષણપરીક્ષા કરવી.) અશુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનો આ એક ભેદ થયો તેમજ [૨]--
(૯) ઉતપાદ ૦ચય સાપેક્ષ અશુદ્ધ દ્ર- ન -એક જ સમયમાં દ્રવ્યને ઉત્પાદ વ્યય-ધ્રૌવ્ય યુક્ત કહેવું. જેમકે– પરિમન સમયે દ્રવ્યમુસ્વાર્થ બ્રીચયુવતમ્ ! અથવા સુવર્ણનું જે સમયે કડીરૂપે ઉપજવું, તે જ સમયે કુંડલરૂપે નાશ પામવું, પણ સોનારૂપે તે ધ્રુવ રહેવું. દ્રવ્ય સત્તારૂપે નિત્ય હોવા છતાં, પર્યાયરૂપે ઉપજે–વણસે છે, એથી ઉત્પાદવ્યય સાપેક્ષ અશુદ્ધ દ્ર. નવ કો. તેમજ (૩)– - (૧૦) ભેદકપના સાપેક્ષ અશુદ્ધ દ્રઢ ન– ગુણ-ગુણીમાં ભેદની અપેક્ષા રાખીને દ્રવ્યનું કથન કરવું તે. જેમકે–રમનો નક્શાનાર ગુI દર્શન-જ્ઞાનાદિ એ આત્માના ગુણ છે. (અભેદની અપેક્ષાએ કહ્યું હોત તે આત્મા એ જ જ્ઞાનાદિ, ગુણ–ગુણ જૂદા નથી, એમ કહેત. પણ અહીં ભેદ દષ્ટિએ દ્રવ્યનું કથન કર્યું છે. વસ્તુત: ગુણ-ગુણ બે જૂદા નથી, તથાપિ ભેદક૯૫નાની અપેક્ષાએ અશુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિક નયથી એમ કહેવાય છે.)
જુદા નથી
છિએક
અ
બે જુદા
દ્રવ્યાર્થિક નયના આ દશ ભેદ કહ્યા.
