________________
૧૨૬
સપ્ત નય વ્યાખ્યા પયોય શબ્દના ભેદને લઈ પદાર્થને પણ ભેદ માનનાર.
૭. એવંભૂત નય–જે શબ્દને જે ક્રિયાવાચી અર્થ હોય એ જ ક્રિયાપણે પરિણામ પામતી વસ્તુને માનનાર.
શ્રી નપદેશ–શ્રી યશોવિજ્યજી
૧. નિગમ નય–નિગમથી થયેલ જ્ઞાન તે નિગમ, ( નિગમ એટલે લોકપ્રસિદ્ધ અર્થવાળાં શાસ્ત્ર).
૨. સંગ્રહ નવે--સંગૃહીત કે પિંડિત અર્થને નિશ્ચય તે સંગ્રહ. (નિશ્ચય સામાન્ય.) સંગૃહીત સામાન્ય પર સામાન્ય, જેમકે દ્રવ્યત્વ પિંડિત સામાન્ય અપર સામાન્ય, જેમકે જીવત્વ.
૩. વ્યવહાર નય–બહુ ઉપચારવાળો, વિસ્તૃત અર્થવાળે એવો જે લૌકિક બેધ તે વ્યવહાર.
૪. ઋજુત્ર નય–જ્યાં ભાવપણું ત્યાં વર્તમાનપણું એવી વ્યાપ્તિની અભેદબુદ્ધિ તે ત્રાજુસૂત્ર. અથવા જ્યાં વર્તમાનપણું ત્યાં ભાવપણું એવી વ્યાપ્તિની અભેદબુદ્ધિ તે 2. સૂ. તાત્પર્ય કે પદાર્થ માત્ર વર્તમાનપણે “સત છે, એમ માનનાર. અથવા વર્તમાનમાં સત તે જ પદાર્થ એમ માનનાર. - પ. શબ્દ નય–બાજુસૂત્ર કરતાં વિશેષતર (વધારે વિશેષ) તે શબ્દ નય; ત્રાજુસૂત્ર તે એકલા કાળને એટલે વર્તમાનને આશ્રયી છે, પણ શબ્દ તે કાળ ઉપરાંત લિંગ, વચન, કારક, ઉપસર્ગ આદિની અપેક્ષા પણ રાખે છે,
