Naypradip Naychakra Sankshesp

Author(s): Mansukhbhai Kiratchand Mehta
Publisher: Bhagwandas Mansukhbhai Mehta

Page 127

૧૦૨
નયચક સક્ષેપ સ્વરૂપ પ્રમાણુ અને નયની વિવશા વડે જાણી શકાય. પ્રમાણ શું? સમ્યક્ જ્ઞાન પ્રમાણ. સમ્યગુ જ્ઞાન બે પ્રકારે (૧) પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ. (૨) પરોક્ષ પ્રમાણ મતિ અને શ્રત જ્ઞાન એ પરોક્ષ પ્રમાણ.
અવધિ અને મન:પર્યવ જ્ઞાન એ એક દેશ અથવા વિકળ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણે. અને કેવળ જ્ઞાન એ સર્વ દેશ સકળ પ્રત્યક્ષ પ્રવ
નય તે બે પ્રકાર:-(૧) નિશ્ચય નય. દ્રવ્યાર્થિક. (૨) વ્યવહાર નય. પયયાર્થિકઅથવા
નવ પ્રકારે –(1) દ્રવ્યાર્થિક નય. (૨) પર્યાયાર્થિક નય, (૩) નૈમ નય, (૪) સંગ્રહ નય, (૫) વ્યવહાર નય, (૬) જુસૂત્ર નય, (૭) શબ્દ નય, (૮) સમભિરૂઢ નય, (૯) એવંભૂત નય.
ઉપનય એટલે નય સમીપ તે ઉપનય; અથવા નયનું એક અંગ ગ્રહણ કરી અનેક વિકલ્પ કરી કથન તે ઉપનય.
એ ત્રણ પ્રકારે:-(૧) સભૂત વ્યવહાર નય.
(૨) સભૂત વ્ય૦ નવ (૩) ઉપચરિત અભૂત વ્ય. ન. તેમાં પાછા–
૧. દ્વવ્યાર્થિક નયના દશ ભેદ --
(૧) કર્મોપાધિ નિરપેક્ષ શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિક નયા-જેમકે-- સંસારી જીવ સિદ્ધ જેવો જ શુદ્ધાત્મા છે. “સર્વ જીવ છે સિદ્ધ સમ”