Tattva Chintamani Shabdakhandam

Author(s): Ganesh Upadhyay
Publisher: Ganesh Upadhyay

Page 402

शब्दाख्यतुरोयखगड़े शब्दानित्यतावादः ।
देन अत्यभावात्। बहुत्व-पृथक्वव्यञ्जकव्ययत्वञ्च वयव्येकत्वयोरिति न परस्परव्यभिचारिव्यञ्जकव्यङ्ग्यत्वं, अतएव नौला बलाकेत्यच रूप-परिमाणयोरईनिखात
............... ... ------ ..............
कपालिका अवयविनि तु कपालिकैव मातादरच्छेदिकेति भावः । इदमुपलक्षणं माध्यस्य परस्पर गर्भतया माध्यमत्त्वादपि न तव्यभितारः। अवयष्युत्पसनीलियोनिरुकावयवसंयोगोत्पलत्वाव्यशाकव्ययत्नाभावादित्यपि बोध्यं । अवथविनमादायावयववहावे घटेकत्वमादाय घटैकष्टथकले च व्यभिधारं परम्परघटितमाध्यमावेनोद्धरति, बहवेनि बहुव-पृथक्त्वन्यचकव्यङ्ग्यत्वं बहुत्व-पृथक्त्वायनकाययत्वं तदभयमाचात्कारत्वावच्छिन्नाजनकत्तिकारणताप्रतियोगिक कार्यतायाः भाचाकारविषयतयावच्छेदकवाभाव इति यावत्(१) 'न परम्परव्यभिधारिव्यचकव्यङ्ग्यत्यमिति म निरकपरस्पराव्यनकव्ययत्वमित्यर्थः. 'अतएवेति भावत्तिकार गताघटितनिस्कपरम्पराव्यञ्चकव्यङ्ग्यवरूपमाध्यसत्त्वादेवेत्यर्थः, 'नीला बनाति, 'बल्लाका' वकपंकिः, तस्याश्च मेघमविधानकपदोपवात् गुलाग्रहेऽपि परिमागग्रहः कदाचिञ्चजुषा दुरत्यादिदोषवशात् २) परिमाणाग्रहेऽपि शुक्रग्रह इनि परस्पराव्यचकतत्तद्दोषाभावव्ययित्वाट्यभिचारमम्भवो ध्येयः । 'बर्द्धनिखातेति बई निखातवंशेऽर्द्धनिखमनरूपदोष शात् परिमाणायहेऽपि
(१) तथाच विवक्षितस यन्तद लाभावात् साध्य सम्वमिति भावः। ((२) कदाचिदई निरवातादिदोषवशादिति क०, ईदृशपाठस्य अविर
जादिदोषवशादित्यर्थः, धादिना दूरत्वादिपरिग्रहः ।