________________
જોઈ શકીએ છીએ. તમારી પાસે જ અમદાવાદ છે એટલે તમને સારો નરસો ચેપ પણ લાગતો હશે !
દતુભાઈએ પોતાની વાતમાં કહ્યું કે, પ્રાર્થના અમારી પાયાની તાલીમ છે એ વાત સાચી છે. પ્રાર્થનાથી જ આપણું હૃદય ચોખ્ખું થાય છે. કોઈ નિર્વિકલ્પ તરફ આપણું મન જાય છે. ગગનના તારા, વૃક્ષનું વધવું, મોરનું ઈંડું નાનું હોય તેમાંથી રંગ-બેરંગી મોર થઈ જાય છે, તો આજે નાનાં છો, મોટાં થઈ જશો. આ જે કંઈ થાય છે તેનો સંચાલક ઈશ્વર છે. તેને આપણે યાદ કરીએ છીએ. તે પતિતમાં છે, પાવનમાં છે, બહેરાં, બોબડાં, દરીદ્રીમાં છે, તે સૌમાં છે. એ ઈશ્વરને યાદ કરીએ ત્યારે એ પણ યાદ કરીએ છીએ કે જે તરછોડાયેલાં છે તેની ઉપર વધુ દયા વરસાવે છે. તમે જે કોમનાં છો તે કોમનો હું ગામડાંમાં અભ્યાસ કરું છું ત્યારે દુ:ખ સિવાય કંઈ થતું નથી. તમે સદૂભાગી છો. પ્રતાપભાઈ અને દડુભાઈ જેવા આચાર્યો મળ્યા છે, આપણે એવી ભાવના ભાવીએ કે તેના દરબારમાં દરેક માનવ સરખો છે. તેના ખોળામાં પછાત પહેલાં છે. કારણકે તે ભોળાં છે કચડાયેલાં છે એટલે આજે પાયો પછાત વર્ગ છે. તેની મજબૂતાઈ સિવાય મકાન ટકવાનું નથી. એટલે આપણે માનવ સેવાને મહત્ત્વની ગણીશું ત્યાગને અપનાવશું. પૈસો કંઈ મહત્ત્વનો નથી. મકાન મહત્ત્વનું નથી, ભૌતિક આબાદી મહત્ત્વની નથી. પણ પ્રાણીની ચેતના મહત્ત્વની વસ્તુ છે. - તમારાં ભાંડુઓને તમે મળશો ત્યારે તમો કેટલાય આગળ વધી ગયા હશો. તેમને મેલા ગંદા ખાડાનાં પાણી પીવાં પડે છે. ભણતરનું નામ નિશાન નથી. આભડછેટ ગઈ નથી. આવી સ્થિતિ ગુજરાતમાં ક્યાંય દેખાતી નથી આશા ભલે રાખીએ. તમો જેટલાં તેજસ્વી બનશો અને તમારા ભાંડુઓને ઉપયોગી થશો તો દેશનું નહિ પણ દુનિયાનું ભલું કરી શકશો. ઠક્કરબાપાએ પછાત વર્ગને માટે ભેખ લીધો છે. બાપુએ તેમને સાથ આપ્યો છે. પણ હવે તે છેલ્લો શ્વાસ લઈ રહ્યા છે. બાપુ ગયા, સરદાર ગયા. હવે રેંટિયો જે ગ્રામ સંસ્કૃતિનું પ્રતીક છે તે કેટલું ટકશે, પછાત વર્ગને કેટલું અનુમોદન મળશે, પાયાની કેળવણી કેવી ચાલશે. આવા આવા ઘણા પ્રશ્નો આપણી પાસે છે. આપણે ત્યાગ ને પસંદ કરીશું કે વૈભવને કે વિલાસને, નીતિને કે ધનને મહત્ત્વ આપીશું. આપણે આ મોરચા સામે લડવાનું છે. તમારે ક્યાં જવાનું
સાધુતાની પગદંડી
