________________
બહેનોમાં આવી મરદમાતા-આવી પરિસ્થિતિમાં આટલી હદ સુધી ધીરજ રાખનારીમેં તો મારી જિંદગીમાં પહેલી જ જોઈ. બધી માતાઓમાં આવી હિમ્મત, ધીરજ, ડહાપણ આવશે તે દિવસ ધન્ય હશે; પછી ભલે તે બહેનમાં અક્ષરજ્ઞાન નથી પણ આવી હૈયા ઉકલત એ ઉત્તમ વસ્તુ છે. પટેલ તો ગયા પણ ઘરનું સાચું ઢાંકણઘરનો મોભ-તો છે જ.”
એમના પુત્રો પણ મને પત્રમાં લખે છે : “આપશ્રીએ અમારા પિતાશ્રીને મોટા કર્યા હતા અને આપની પાસે કાયમ આવતા, જતા ને ઉપદેશ સાંભળતા. તે તમામ જોતાં આપની પાસે મારા પિતાશ્રીનો દેહ પડ્યો, તે જોતાં અમો તેમને ભાગ્યશાળી માનીએ છીએ. આપની ભલામણ મુજબ ગરુડ પુરાણ વંચાવશું. પરમાત્માએ ચોક્કસ નિર્માણ કરેલ હોય તે જ પ્રમાણે રહેવાનું છે. નિમિત્ત પ્રમાણે રહેવાનું છે, મરનારના આત્માને પ્રભુ શાન્તિ આપે, તે જ પ્રાર્થના.. પટેલની હયાતીમાં અમારા કુટુંબભાઈઓમાં જે રાગ હતો, તેથી વિશેષ રાખશું”
કેવી ખાનદાની ! મારું મંથન તો હું જ જાણું છું. પણ આ રીતે-એમના નજીકના સંબંધીઓથી ટાઢક વળી છે.
એમના સાચા હિતેચ્છુઓએ ખૂનીઓ કે ખૂનીઓના મદદનીશ તરીકેનાં શંકાશીલ માણસો પરત્વે ખુન્નસ કે વેરવૃત્તિ રાખવાની નથી પણ સૌની હૃદયશુદ્ધિ માટે વધુ ને વધુ પ્રાર્થના કરવાની છે. કેસ સરકારમાં ગયો છે. ખૂનીઓએ ગૂંદીમાં જ ખૂનની કબૂલાત કરી છે. તેઓ હજુ વધુ ઊંડાણથી બધું જ સાંગોપાંગ સાચું કહે. સાક્ષીઓ પણ નિર્ભયપણે સાચી મદદ કરે તો એની પાછળનાં કેટલાંક બળોને તો સરકાર સરકારની રીતે પકડી પાડશે અને પોતાની રીતે ન્યાય કરશે. સાચો ઉકેલ તો જાણીતા અને અણજાણ ગુનેગારોના હૃદયના જાહેર પસ્તાવામાં અને આખી પરિસ્થિતિનો ઊંડો તાગ લઈ જનતાને સાચું માર્ગદર્શન આપવામાં છે. હું સત્ય, અહિંસા, મારી પરિસ્થિતિ વગેરેને લક્ષમાં રાખી, આ કિસ્સાને ઊંડાણથી જોવા ઈચ્છું છું. ધર્મદષ્ટિએ થનારી સમાજરચનામાં આવો અભ્યાસ અને એનો સાચો ઉકેલ અત્યંત ઉપયોગી નીવડશે. ઘરની થોડી સ્વાર્થની વાત. તેમાં થોડી થોડી થતી ઉશ્કેરણી અને એનું પરિણામ ઘરમાંથી નીકળી ગામ અને આખા પ્રદેશમાં કેટલું નુકસાન કરે છે, તે આમાં જોયું. હવે એ નુકસાન પછીની સંશુદ્ધિ કેટલો લાભ પહોંચાડે છે, તે જોવાની સ્થિતિ કુદરત સર્જાવે ! એ જ અભ્યર્થના. વિશ્વવાત્સલ્ય : ૧૬-૩-૧૯૫૦
- સંતબાલ
૧૦ર
સાધુતાની પગદંડી
