________________
ચરોતરના ખેડૂતોની ખેતી સુંદર ગણાય. પણ એમનું મોટું હવે ધન તરફ ગયું છે, એટલે એમનાં છોકરાંના હાથમાં એ જ્ઞાન સલામત રહેવાનું નથી. લેંઘા અને કોટ પહેરનારથી ખેતી ન થઈ શકે.
ખેડૂતોએ અમે લૂંટાઈએ છીએ એ શબ્દ ન જ બોલવો જોઈએ. તેને માટે જાગ્રત રહો. ખેડૂત લોકને ઘેર ન જાય પણ લોક ખેડૂતને ઘેર આવે. એટલે તો તેને જગતનો તાત કહ્યો છે. પણ એ તાત કહેવાથી ફલાશો નહિ. ખરેખરા તાત બનજો. તમે ગામડાના ભલાભોળા લોકો એ શાખને બગાડશો નહિ, એને સાચી પાડજો. આપણે પવિત્ર બનવું જોઈએ અને બીજાને માટે ઘસાવું જોઈએ.
રાધનપુરના ખેડૂતો વતી આભાર માનતાં તેમણે જણાવ્યું કે પ્રથમ મેં તેમને પૂછેલું કે તમારે બી જોઈશે? તો કહે ના; અમે તો કપાસ વાવ્યો છે. પણ મોટી રેલ આવી અને કપાસ ધોવાઈ ગયો. એટલે ખેડૂતો દોડીને આવ્યા મારી પાસે. હું વિચારમાં પડ્યો. બી ક્યાંથી લાવીશ ? પણ પ્રયત્ન આદર્યો. સરકારે શક્ય તેટલી મદદ કરી, પછી મહારાજશ્રીએ તમારી પાસેથી ઘઉં અપાવ્યા. આજે એ ભાઈઓને જરૂર પડી ત્યારે તમે મદદ કરી. કાલે તમારે જરૂર પડે ત્યારે એ ભાઈઓ આપે. આ સહકારની ભાવના થઈ. - સંતબાલજી મહારાજ ભાલ નળકાંઠાની ચોકી કર્યા કરે છે અને કોઈ દુર્ગણ પેસી ના જાય તેની કાળજી રાખે છે. જ્યારે ખેડૂતો ભૂલ કરે છે ત્યારે તે બહુ દુઃખી થાય છે. આપણાં અપલક્ષણ કાઢવા ખૂબ મહેનત તેણે કરી છે પણ હજુ આપણે સમજ્યા નથી. સ્વામીનારાયણ ધર્મમાં એક કહેવત છે કે, “કુસંગીના ફેલમાં સત્સંગીના રોટલા” આ વાક્ય કેટલી બધી શિખામણ આપી દે છે ! આપણે બચવું હોય તો વ્યસનો છોડવાં જોઈએ. આપણે કેટલાયે નાનાં નાનાં વ્યસનોનાં ગુલામ છીએ અને છતાંય કહીએ છીએ કે અમે સ્વતંત્ર છીએ. મેં જેલમાં ઘણા બહારવટીઆ જોયા. બહાદુર બહુ. પણ બીડી માટે ઢીલાઢફ થઈ જાય. એક...એક... કરતાં પાછળ દોડે. અને એક ફૂંકની તલપ માટે પણ કાલાવાલા કરવા મંડી જાય. અને બીજી વાત ખેડૂતોની આળસ વિષે કહી. આપણા કામનો કોઈ કાર્યક્રમ નથી. ઘણોય વખત નવરાશનો હોય પણ ગોઠવણના અભાવે કામનો પાર ન આવે. ત્રીજી વાત એક બીજાનો સહકાર (સૂંઢલ) ખોયો છે. સૌ પોતપોતાનું ખેતર સાચવે અને બીજાનું ન સાચવે એટલે પરિણામે બનેનું ભેલાય. પછી પૈસા આપીને રક્ષણ કરવું પડે. પણ પૈસાથી રક્ષણ થતું સાંભળ્યું છે ? એ આપણી પોલ છે. કાયરતા છે. એટલે જાતે રક્ષણ કરીએ, લવાદથી ઝઘડા પતાવીએ, સ્વાવલંબી થઈએ; અને પૈસા સામું
સાધુતાની પગદંડી
૧૧૧
