________________
[૪૫] ત્રણ દિવસ પગ ઊંચા રાખ્યો તેથી કેટલું દુઃખ પામ્યા? હજારો વરસો સુધી ઘોર તપસ્યા કરે, છતાં મનમાં ઈચ્છા પદગલિક સુખની હોય તે અજ્ઞાન કષ્ટવડે ઉલટ સંસાર વધારે છે. વળી બીજી રીતે જોઈએ તે એકેદ્રિય, બેડદિય, તેઈદ્રિય અને ચરિંદ્રિપણામાં તેમજ તિયચપણમાં આ જીવ કર્મક્ષયની ઈચ્છા વિના ઘણાં દુઃખ સહન કરે છે. હવે જે દુઃખો આ છ સહન કર્યા છે તેથી ડાં દુઃખે પણ તે પીગલિક સુખની વાંછના સિવાય સહન કરે તો તેને હમેશાંને માટે દુઃખને છેડો આવી જાય. આવાં દુઃખે સમકિતદ્રષ્ટિ જી પુદગળના સુખની બુદ્ધિ સિવાય સહન કરે છે તેથી તેને સકામ નિજ થાય છે. “કામ” શબ્દનો અર્થ અત્ર વિચારવા જેવું છે. સકામ એટલે ઈચ્છા પૂર્વક-જાણી જોઈને-સમજીને કરેલું કાર્ય પણ એમાં ફળાપેક્ષા હોતી નથી અથવા હોય છે તે માત્ર કર્મક્ષય કરવાની જ હોય છે, પર્ણળિક સુખ મેળવવાની હોતી નથી. અમુક ગુણસ્થાનક પાપ્ત થયા પછી જ્યારે અસંગ અનુષ્ઠાન પ્રાપ્ત થાય છે એટલે જ્યારે આત્મ પરિણતિ એવી સીધી થઈ જાય છે કે વગર ધારણાએ પણ શુદ્ધ વર્તનજ થાય ત્યારે પછી “કર્મકાર્યની પણ કામના રહેતી નથી. કીર્તાિ, લાભ કે એવી ઈચ્છા રાખીને અનુષ્ઠાન કરવાની આજ્ઞા નથી, પણ કર્મક્ષયનું નિમિત્ત ધ્યાનમાં રાખી તે કામનાથી અનુષ્ઠાન કરવાની આજ્ઞા છે અને જ્યારે અસંગ અનુષ્ઠાન પ્રાપ્ત થાય છે ત્યારે તે કામના પણ પિતાની મેળેજ જતી રહે છે. ભક્તિમાર્ગની પુષ્ટિને અંગે પ્રભુચરણે સર્વ અર્પણ કરવાને જે પ્રવાદ શ્રીમદ્ ભગવદ્ગીતામાં કહેલો છે તેને આ વિષય સાથે સંબંધ નથી; કારણ કે એમાં પિતાની સ્થિતિ-અધિકાર
