________________
[૨૮] પચાસ સાઠ વરસ રહેવાનું છે તે જ ઠીક લાગે છે. બાકી મોટા થયા પછી શેકાદિન નિમિત્ત, જવાબદારી અને પંચાતી એટલી વધી જાય છે કે એવી જીદગી અમર થઈ ગઈ હોય તે દુનિયાને છોડીને ચાલ્યા જવું પડે.
આવી રીતે મનુષ્યભવમાં પણ દુઃખજ છે તે દુખથી કડવા થયેલા મનુષ્યજન્મને પારમાર્થિક ધાર્મિક કાર્ય કરવા દ્વારા પુણ્યપાજન કરી મધુર કર. હવે ચાર ગતિમાં થતાં દુઃખ બતાવી તે દુખે ન થાય તેને પ્રયત્ન કરવા ઉપદેશ આપે છે.
સંસારબ્રમણને હેતુ–મન. सुखाय दुःखाय च नैष देवा, न चापि कालः सुहृदाऽरयो वा । भवेत्परं मानसमेव जंतः, संसारचक्रभ्रमणैकहेतुः ॥
દેવતાઓ આ જીવને સુખ કે દુઃખ આપતા નથી, તેમજ કાળપણ નહિ, તેમજ મિત્રે નહિ અને શત્રુ પણ નહિ મનુષ્યને સંસારચક્રમાં જમવાને માત્ર હેતુ મનજ છે. ઉપજાતિ.
ભાવ-દરરોજ સુખ દુખ થયાં કરે છે. કેટલીકવાર જીવ એમ ધારે છે કે ગોત્રદેવતા કે અધિષ્ઠાયક દેવતા દુઃખ આપે છે અથવા સુખ આપે છે, કેટલીકવાર વખત ખરાબ છે એમ બોલે છે, કેટલીકવાર નેહીથી સુખ મળે છે અથવા શત્રુથી દુખ મળે છે એમ આ જવ ધારે છે, આ બધું ખોટું છે. શાસ્ત્રકાર કહે છે કે
સુખ દુઃખ કારણ જીવને, કેઈ અવર ન હોય કર્મ આપ જે આચર્ચા', ભેગવીએ તે સેય.” ત્યારે કમના ઉદયથીજ બધું સુખદુ ખ થાય છે. કર્મબંધ
