________________
[૬૮] चिंताव्याकुलताकृतेश्च हरते यो धर्मकर्मस्मृति, विज्ञा ! भूरिपरिग्रहं त्यजत तं भाग्यं परैः प्रायशः ॥
“આરંભના પાપથી ભારે થયેલે પ્રાણ જે ધનને લીધે સંસાર સમુદ્રમાં ડુબે છે, જે ધનના પરિગ્રહથી રાજા વિગેરે પુરૂ છિદ્ર જોઈને દુઃખ દેવાને ઈચ્છે છે, અનેક ચિંતામાં આકુળવ્યાકુળ રાખીને જે પૈસા ધર્મકાર્ય કરવાનું તે યાદ આવવા દેતા જ નથી, અને ઘણે ભાગે જે પારકાનાજ ઉપભેગમાં આવે તેવા એ પૈસાના મેટા સંગ્રહને હે પંડિતે તમે તજીદે
- શાર્દૂલવિક્રીડિત. વિશેષાર્થ–સંસાર દરિયે છે, ભારે વહાણ જેમ દરિયામાં ડુબી જાય છે તેમ પાપથી ભારે થયેલે જીવ સંસાસમુદ્રમાં ડુબી જાય છે. પૈસા કમાવામાં, તેનું રક્ષણ કરવામાં અને અકાર્યમાં વ્યય કરવામાં અનેક આરંભ કરવા પડે છે; આરંભથી પાપ થાય છે અને પાપથી આત્મા ભારે થાય છે. માટે પૈસા સંસારબ્રમણને જ હેતુ છે.
રાજાઓ અગાઉના વખતમાં પૈસા ખુંચવી લેતા હતા, અને તેમ કરવા સારૂ દ્રવ્યવાનનાં છિદ્ર જોયા કરતા હતા. આવા ભચમાં ગૃહસ્થને હંમેશાં રહેવું પડતું અને તેટલા સારૂ પૈસા હોય તે પણ ગરીબાઈને દેખાવ કરે પડતે હતો. અત્યારે પણ ચેર, લુચ્ચાઓ અને સોનેરી ટેળીવાળાથી પૈસાદારને ડરવાનું રહે છે.
પૈસાના વિચારમાં આ પ્રાણું એટલે બધે લુબ્ધ થઈ જાય છે કે પિતાને પુત્રધર્મ, પિતૃધર્મ, પતિધર્મ, ભક્તિધર્મ વિગેરે ધર્મો તદ્દન ભૂલી જાય છે. પૈસાના વિચારમાં જ તેને મઝા આવે
