________________
[૭૨]
આવી રીતે ધનમમત્વ સૈાચનદ્વાર પૂર્ણ થયું. આ ધનના વિષય અહુજ ઉપસાગી છે, એ સમજાવવાની જરૂર નથી. ગ્રંથકર્તાએ વિષય લીધેા છે તે પ્રમાણે તેના બે ભાગ થઈ શકે છે. ધન ઉપર મમતા ન રાખવાનાં કારણેા શરૂઆતમાં વિગતવાર બતાવ્યાં છે. અત્ર જે જે કારણેા બતાવ્યાં છે તેપર પ્રાણી વિચાર કરે તેા તેની ચક્ષુ ઉઘડયા વગર રહે નહિ. ચેાથા લેાકમાં જે તત્વજ્ઞાન બતાવ્યું છે તે બહુ ઉપયોગી છે, અને ત્રીજા
કહ્યુ છે
ममत्वमात्रेण मनःप्रसादसुखम्
કરવા
શ્ર્લાકમાં આ વાકય બહુ રહસ્યથી ભરપૂર છે. ટુંકામાં કહીએ તે પ્રથમના ચારે શ્લાકમાં જે કારણેા ખતાવ્યાં છે તે ખડુ વિચારવા ચૈગ્ન, મનન કરવા ચેાગ્ય અને અનુકરણ ચૈાગ્ય છે. વિષયના બીજા ભાગમાં મળેલા ધનના ચેાગ્ય માર્ગ વ્યય કરવા સૂચના કરી છે અને તે સંબ ંધમાં કેટલુંક ઉપયાગી જ્ઞાન આપ્યુ છે. મુખ્ય ઉપદેશ અને ઉદ્દેશ ધન ત્યાગનાજ છે; પણ કદાચ તદ્દન મમત્વ છૂટી શકે નહિ તે પછી શુભ માગે વ્યય કરવાનું કહ્યું છે.
ખંધુએ ! આ સંસારમાં અનેક પ્રકારે રઝળાવનાર સ્ત્રી અને ધન એ એજ વસ્તુએ છે. એમના ઉપર રાગ એવા પ્રકારના થાય છે કે તેનું વર્ણન જ્ઞાની પણ પૂરેપૂરૂ આપી શતા નથી. આમાં ધન ઉપરના સ્નેહ વધારે સખ્ત છે કે સ્ત્રી ઉપરના વધારે સખ્ત છે તે કહેવુ મુશ્કેલ છે. સ્ત્રી ઉપરા સ્નેહ માટી ઉંમરે શરુ થઇ થાડા વર્ષ માં એછે! થઈ જાય છે; પણ જેટલા વખત રહે છે તેટલેા વખત તેના રસ (intensitv) મહુધા વધારે હાય છે. દ્રવ્ય પરના મેાહ દરરેાજ વધતા જાય છે. અને વૃદ્ધાવસ્થામાં તે પરાકાષ્ઠાએ પહેોંચે છે. અમુક વ્યક્તિને માટે કા માહ વધારે છે તે કહી શકાય, પણ સામાન્ય
