________________
કરે છે બીજો ને માને છે ‘હું કરું છું’ તે પરપરિણતિ. ‘વ્યવસ્થિત’ જે જે કરાવે છે, તે વીતરાગભાવે જોયા કરે તે સ્વપરિણતિ. એક ક્ષણ પણ પરપરિણતિમાં ન પ્રવેશે તે જ્ઞાની ! એ જ દેહધારી પરમાત્મા ! સ્વપરિણતિમાં હોય તેને પરપરિણતિ સ્પર્શે જ નહીં.
જ્ઞાન જયારે ઉપયોગમાં આવે, ત્યારે એ સ્વપરિણતિમાં આવે.”
જ્ઞાનીની આજ્ઞા, જ્ઞાનીનાં દર્શન સ્વપરિણતિમાં લાવનારાં છે. કિંચિત્માત્ર કોઇનું અવલંબન છે ત્યાં સુધી પર પરિણતિ છે.
| ડિસ્ચાર્જ' ભાવને પોતાના ભાવ માને છે તેથી પરપરિણતિમાં જાય છે. ‘ડિસ્ચાર્જ' ભાવને પોતાના ભાવ ન માને તો તે સ્વપરિણતિમાં છે. એક પણ ‘ડિસ્ચાર્જ' ભાવને પોતાનો ભાવ નથી માનતા તે ‘જ્ઞાની પુરુષ'!
સ્વપરિણામ ને પરપરિણામ જીવમાત્રને હોય જ. પરપરિણામને સ્વપરિણામ માને અને કરનારો હું ને જાણનારો પણ હું જ એનું નામ અજ્ઞાન.
પુદ્ગલ અને આત્મા બન્ને પરિણામી સ્વભાવના છે, એટલે ક્ષણે ક્ષણે પરિણામ બદલે છતાં પોતાનો સ્વભાવ ક્યારેય કોઇ છોડે નહીં તેવાં છે. પુદ્ગલના પરિણામિક ભાવો એટલે સાંસારિક બાબતોનું જ્ઞાન હાજર થાય ને બટાકા ખવાશે તેનાથી વાયુ થશે. જયારે શુદ્ધાત્માના પારિણામિક ભાવો એટલે જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા! ક્રોધ, માન, માયા, લોભ એ પણ પગલના પરિણામિક ભાવો છે. પારિણામિક ભાવો કે જેમાં ફેરફાર ક્યારેય ન થઇ શકે. હવે જેને જગત છોડવાનું કહે છે જયારે વીતરાગો ‘પરીક્ષા આપવી” કહે છે, “પરિણામ’ મેળે આવશે.
‘હું દુઃખી છું’ ચિંતવતાં દુઃખિયો થઇ જાય ને ‘સુખિયો છું’ કહેતાં જ સુખિયો થઇ જાય, કોઇ ગાંડો ‘હું ડાહ્યો છું” એવું ચિંતવ્યા કરે તો તે ડાહ્યો થઇ જાય.
- ‘સ્ત્રી છું, આ પુરુષ છે” એ બીલીફ છે ત્યાં સુધી મોક્ષ નથી. ‘પોતે આત્મા છે' એમ વર્તે તો જ મોક્ષ છે !
પુદ્ગલ અધોગામી સ્વભાવનું છે, આત્મા ઊર્ધ્વગામી સ્વભાવનો છે. બુદ્ધિશાળીઓના ટચમાં આવવાથી પોતે અધોગામી થાય છે. પરમાણુઓના આવરણ જેમ વિશેષ, તેમ ગતિ નીચી. આત્મા નિરાવરણ થાય ત્યારે મોક્ષે જાય.
આત્મા ગુણધર્મ સહિત જાણે ને તદ્દરૂપ પરિણામ પામે તેને જ આત્મજ્ઞાન થાય. અનંતગુણનો ધર્તા આત્મા છે-અનંતજ્ઞાન, અનંતદર્શન, અનંતશક્તિ, અનંતસુખ, અવ્યાબાધ, અરૂપી, અસંગ, અવિનાશી.........
આત્માનું શુદ્ધત્વ અનંત શેયોને જોવા-જાણવા છતાં જતું નથી, અનંતકાળથી !!!!
અક્રમજ્ઞાનીનું આ અદ્ભુત વાક્ય જે સંપૂર્ણ સમજી જાય તે તે પદને પામે છે.
“અનંતા જોયોને જાણવામાં પરિણમેલી અનંતી અવસ્થાઓમાં હું સંપૂર્ણ શુદ્ધ છું, સવાંગ શુદ્ધ છું.”
- દાદા ભગવાન. પુદ્ગલ પર્યાય બદલાય તેમ જ્ઞાનપર્યાય બદલાય છે. પર્યાયોના નિરંતર પરિવર્તનોમાં ય જ્ઞાન સંપૂર્ણ શુદ્ધ, સર્વાગ શુદ્ધ રહે છે !
જ્ઞાનમાં ભેદ ન હોય. કેવળજ્ઞાન સ્વરૂપી આત્મામાં તો જ્ઞાન, દર્શનના ય ભેદ નથી. ગુણ અને વસ્તુ અભિન્ન ભાવે, અભેદભાવ જ હોય, જયારે શબ્દમાં કહેવા જતાં ભેદ ભાસે!
અવસ્થાનું જ્ઞાન વિનાશી છે, મૂળ સ્વાભાવિક જ્ઞાન સનાતન છે ! શેય સામું આવતાં જ્ઞાન શેયના આકારે થવા છતાં પોતાની શુદ્ધતા નથી
આત્માનો સ્વભાવ જેવું કહ્યું તેવો તરત જ થઇ જાય, એવો છે. આત્માનો પ્રકાશ બહાર ગયો એટલે અહંકાર ઊભો થઇ ગયો. મૂળ આત્મા ચિંતવે નહીં પણ જેવું “અહંકાર’ના આરોપણે ચિંતવે એટલે તેનું જ વિકલ્પ સ્વરૂપે થઇ જાય ! ચિંતવન એટલે વિચાર કરે છે તે નહીં પણ પોતે મનમાં જે આશય નક્કી કરે તે ચિંતવન.
19
20
