________________
આપ્તવાણી-૩
૧૦૧
૧૦૨
આપ્તવાણી-૩
આત્મા : તિર્લેપ !
‘એનને (અંતને) પામે, મતિજ્ઞાન ‘એન્ડ’ને પામે, ત્યાં કેવળજ્ઞાન ઊભું રહ્યું છે. એ પ્રકાશ કેવળજ્ઞાનથી જ ઉત્પન્ન થયેલો પ્રકાશ છે !
આ જગતમાં જે કંઇ પણ કરવામાં આવે તે જગતને પોષાય યા ના પણ પોષાય, છતાં હું કંઇ જ કરતો નથી એવો જે સતત ખ્યાલ રહેવો તે કેવળદર્શન છે, એ સમજ રહેવી તે કેવળજ્ઞાન છે !
આત્મા : અસંગ !
મન, વચન, કાયાની તમામ સંગીક્રિયાઓથી ‘શુદ્ધચેતન’ સાવ અસંગ જ છે. મન, વચન, કાયાની તમામ સંગીક્રિયાઓનું ‘શુદ્ધચેતન’ જ્ઞાતાદ્રષ્ટા માત્ર છે. સમીપમાં રહેવાથી ભ્રાતિ ઉત્પન્ન થાય છે. બન્ને વસ્તુઓ સ્વભાવે કરીને જુદી જ છે. આત્માની કોઇ ક્રિયા છે જ નહીં, તો પછી આ બધી સંગીક્રિયાઓ કોની છે ? પુદ્ગલની.
પુગલ હેરાન કરે એવી વસ્તુ છે, એ પાડોશી છે. પુદ્ગલ ક્યારે હેરાન ના કરી શકે ? પોતે વીર્યવાન હોય ત્યારે. અગર તો આહાર બિલકુલ ઓછો લે, જીવવા પૂરતો જ લે, તો પુદ્ગલ હેરાન ના કરે.
શુદ્ધાત્મા એ નિર્લેપ છે, અસંગ છે, એને સંગ અડતો જ નથી. હીરો મુકીરૂપ થઇ ગયો ? કે મુકી હીરારૂપ થઇ ગઇ ? બન્ને પોતપોતાનું કામ કરે છે, બન્ને જુદા જ છે. એવું આત્મા અને અનાત્માનું છે. આત્માનો સ્વભાવ સંગમાં રહેવા છતાં અસંગી છે, તેને કોઇ ડાઘ પડે નહીં.
પ્રશ્નકર્તા આત્મા અસંગ છે, છતાં શરીરમાં શું કામ રહેવું પડે
મન, વચન, કાયાના તમામ લેપાયમાન ભાવો જે આવે છે તેનાથી ‘શુદ્ધચેતન’ સર્વથા નિર્લેપ જ છે.
મનના જે ભાવો ઊભા થાય છે, વિચારો ઊભા થાય છે, તે અજ્ઞાનદશાનું સ્પંદન છે. જ્ઞાનદશામાં સ્પંદન બંધ થવાથી મન ઉત્પન્ન થતું નથી. વચન પણ અજ્ઞાનદશાનું સ્પંદન છે. કાયા પણ અજ્ઞાનદશાનું અંદન છે. અજ્ઞાનદશામાં ઉત્પન્ન થયેલાં સ્પંદનો આજે ‘ડિસ્ચાર્જ’ સ્વરૂપે જ છે. ડિસ્ચાર્જ માં ફેરફાર થઇ શકે જ નહીં, તેના તરફ ઉદાસીન ભાવે રહેવાનું. જ્ઞાનદશા પછી અંદન નહીં થવાથી મન, વચન, કાયાનો ઉદ્ભવ થતો નથી. મન લગ્ન બનાવે કે મરણ બતાવે તો તે બન્નેમાં ‘હું' ઉદાસીન છું, વાણી કઠોર સ્વરૂપે નીકળે કે સુંદર સ્વરૂપે નીકળે, તો પણ ‘હું' ઉદાસીન જ છું. વાણી કઠોર સ્વરૂપે નીકળે ને સામાને દુઃખ થાય તો થયેલા અતિક્રમણનું પ્રતિક્રમણ “” કરાવું.
મન, વચન, કાયાના ભાવો એટલે પુદ્ગલના જે ભાવો ઉત્પન્ન થાય છે, તેના પરથી માનેલો આત્મા પોતાના ભાવો કરે છે, તેનાથી સંસાર ઊભો થાય છે. મન, વચન, કાયાનો જે જે ભાવો થાય છે તે બધા જ પુદ્ગલના ભાવો છે, શુદ્ધચેતનના ન હોય. આટલું જ જે સમજી ગયો તેનું કામ થઇ ગયું.
સાયન્સ શું કહે છે કે આ સોનુ-તાંબું છે, તે સોનાના ભાવ તાંબામાં ના આવે ને તાંબાના સ્વભાવ સોનામાં ના આવે. બન્ને જોડે જોડે રહે, તો ય સહુ સહુના સ્વભાવમાં રહે છે.
ઘરબાર, બૈરી, છોકરાં ત્યાગ્યાં એ ય પુદ્ગલ ભાવ છે ને પૈણ્યો એ ય પુદ્ગલ ભાવ છે. પુદ્ગલના ભાવોને પોતાના માને છે તેનાથી સંસાર ચાલે છે. કારણ કે એને એમ લાગે છે કે “મારા સિવાય બીજો કોઇ ભાવ કરે જ નહીં, બીજું બધું જડ છે.’ પણ એને ખબર નથી કે આ જડના પણ ભાવો છે ને એ ભાવો પણ જડ છે. ‘આ ચેતનભાવ છે ને આ જડભાવ છે’ આ સમજાયું કે છૂટી ગયો.
દાદાશ્રી : દેહનો સંગ તો તીર્થકરોને ય રહે. એમને ય કાનમાં ખીલા ખોસાયા તે ય વેદવા પડ્યા, એ ય હિસાબ છે. દેહનું આયુષ્યકર્મ હોય તે પૂરું કરવું પડે, પછી મોક્ષે જવાય. દેહમાં રહેવા છતાં ય અસંગ અને નિર્લેપ રહેવાય એવું વીતરાગોનું વિજ્ઞાન છે !
‘તું શુદ્ધાત્મા છે' તો સંસારમાં રહ્યો છું એવી શંકા ના કરીશ.
