________________
આપ્તવાણી-૩
૪૩
४४
આપ્તવાણી-૩
જ્ઞાતી પાસે સમજી લેવા જેવું !
‘હું છું’, ‘મારું છે' કહેતાંની સાથે જ બેઉ ધારા એક થઇ જાય.
જ્ઞાતીતે, નિરંતર સ્વપરિણતિ વર્તે !
જગતના લોકોને સમજણ પાડીએ કે આ પરપરિણતિ છે અને આ સ્વપરિણતિ છે, તે તેમને શીખવાડીએ, ગવડાવીએ તો ય પાછા ઘેર જઇને ભૂલી ય જાય ! એ તો જ્યાં સુધી કષાયભાવ ‘જ્ઞાની પુરુષ' નિર્મળ ના કરી આપે ત્યાં સુધી કામ ના થાય. કષાયભાવથી જગત ઊભું રહ્યું છે. કષાયરૂપી આંકડાથી આત્મા બંધાયેલો છે. જેમણે કષાયો જીત્યાં તેથી તો તે અરિહંત કહેવાયા.
જ્ઞાની પુરુષ જ્ઞાન આપે ત્યારે કષાયો જાય અને પછી સ્વપરિણામ અને પરપરિણામનો ફોડ પાડી આપે. બાકી શીખવાડ શીખવાડ કર્યાથી કશું ના વળે. તરત ભૂલી જવાય. એક મોટું તળાવ હોય ને તેમાં બધી લીલ બાઝી ગઈ હોય ત્યાં મોટો પથ્થર નાખો, ૨૦-૨૫ ફીટનું કુંડાળું થાય. પણ પછી થોડી વારમાં હતું તેનું તે જ થઇ જાય. એટલે કશું વળે નહીં. એ તો આખી લીલ એક ફેરો ઊડાડી મેલે તો જ કાબૂમાં આવે. પછી એનું જોર બહુ ના ચાલે.
પ્રશ્નકર્તા : આ તો મુશ્કેલ છે.
દાદાશ્રી : ના, જ્ઞાની પુરુષ આ બધું જ કરી આપે, પણ તમારે અહીં આગળ અમારી પાસે બેસીને વાતને સમજી લેવાની છે, સ્વપરિણતિ ને પરપરિણતિ કઇ કઇ તે સમજી લેવાનું છે.
અજ્ઞાત, ત્યાં સુધી ઘરપરિણતિ !
પ્રશ્નકર્તા : દાદા, તમને જ્યારે જોઈએ ત્યારે આમ મુક્ત, ‘મૂડ'માં જ દેખાઓ છો. એનું શું કારણ ?
દાદાશ્રી : અમે એક ક્ષણ પણ પરપરિણતિમાં નથી રહેતા. સ્વપરિણતિમાં જ હોઇએ. જો એક કલાક જ મને પરપરિણતિ ઉત્પન્ન થાય તો મારા મોઢા ઉપર તમને ફેરફાર દેખાય, ‘જ્ઞાની’ને પરપરિણતિ જ ના હોય. આખો ‘વર્લ્ડ'ની અજાયબી છે કે નિરંતર તે સ્વપરિણતિમાં રહે છે ! એક ક્ષણ પણ જો કોઈ સ્વપરિણતિમાં આવી ગયો તો તેને શાસ્ત્રકારોએ ઘણું મોટું પદ આપ્યું છે ! કૃપાળુ દેવે કહ્યું કે, જ્ઞાની પુરુષ એ દેહધારી પરમાત્મા છે. એટલે તો કહ્યું કે બીજે ક્યાં પરમાત્મા ખોળે છે ! દેહધારી રૂપે આવ્યા હોય તેવા જ્ઞાની પુરુષને ખોળો. દેહધારી પરમાત્મા કોને કહેવાય? કે જેને પરિણતિ જ ના હોય, નિરંતર સ્વપરિણતિ હોય તે.
પુરુષાર્થ, પરિણતિમાં વર્તવાનો !
કેટલાક કહે છે, કે આ ભાઇની પરિણતિ બરાબર નથી. પણ પરપરિણતિ વસ્તુ જુદી જ છે, તેને લોક જ્યાં ત્યાં વાપરે છે. ધર્મમાં હોય કે ગમે ત્યાં પરપરિણતિ શબ્દ ના વપરાય. વ્યાખ્યાનમાં જાય ત્યાં સંસારનો વિચાર આવે તો તેને પરપરિણતિ માને અને ધર્મના કાર્યને સ્વપરિણતિ માને. પણ એ પોતે જ મૂળથી પરપરિણતિમાં છે. જ્યાં સુધી આત્મપરિણતિ ઉત્પન્ન થઇ નથી ત્યાં સુધી નિરંતર પુગલ પરિણતિ જ રહે, ને ત્યાં સુધી તેને પુદ્ગલ પરિણતિની ભિન્નતા શી રીતે સમજાય?
ભગવાનને સ્વપરિણતિ રહેતી હતી. અમને ય સ્વપરિણતિ રહે છે. પર-પરિણામને પોતાનાં ના કહીએ. તમને ય અમે સ્વપરિણતિમાં જ રહેવા માટે એમ કહીએ કે ‘તમારે” “ચંદુલાલ' જોડે વ્યવહાર સંબંધ રાખવો. બીજા જોડે વ્યવહાર રહ્યો કે ના રહ્યો તો ય શું ? બીજા લોકો તો ‘આપણી’ ઓરડીમાં સુવા ના આવે. જ્યારે આ ‘ચંદુલાલ’ તો જોડે ને જોડે જ સૂઇ જવાના. એટલે એમની જોડે વ્યવહારિક સંબંધ રાખવો, પગ કે માથું દુખતું હોય તો દાબી આપવું. વાતચીત કરીને આશ્વાસન આપવું. કારણ કે પાડોશી છે ને ?
આ કયા દ્રવ્યનાં પરિણામ છે તે સમજી લેવાનું. પુદ્ગલ દ્રવ્યનાં કે ચેતન દ્રવ્યનાં પરિણામ છે તે સમજી લેવાનું. ચાંચ બોળતાની સાથે જ પરંપરિણામ ને સ્વપરિણામ છૂટાં પડવાં જોઇએ.
