________________
આપ્તવાણી-૩
આપ્તવાણી-૩
હોય તો શું થાય ? ઊંઘ આવે જ નહીં. આ ગાડી ચાલતી હોય ને કોઇ માણસ ડબ્બામાં ઉતાવળ કરતો હોય, તે ડબ્બામાં આમ દોડે, તો તે વહેલો પહોંચી શકે ખરો ? એવું આ સંસારમાં લોકો દોડધામ કરે છે ! જરા શાંતિ પકડો ને ! સ્થિરતાથી જુઓ.
પ્રશ્નકર્તા : સ્થિર કરવું એનુ નામ ઉપયોગ ?
દાદાશ્રી : હા. તમે મારી જોડે વાતચીત કરતા હો ને તમારું ચિત્ત બીજે હોય તે એ ઉપયોગ ના કહેવાય. શેઠનું ધોકડું અહીં ખાતું હોય ને પોતે ગયા હોય મિલમાં, ચિત્તનું ઠેકાણું નહીં ! ઉપયોગ વગર ખાય છે. તેનાં તો આ હાર્ટફેઇલ અને બ્લડ પ્રેશર થાય છે લોકોને !
પ્રશ્નકર્તા : ઉપયોગપૂર્વક જમવું એટલે શું ?
દાદાશ્રી : કોળિયો મોંમાં મૂકયો પછી તેનો સ્વાદ જાણે. મેથીનો સ્વાદ જાણે, મરચાંનો, મીઠાંનો, મરીનો. બધાંનો જ સ્વાદ જાણે, તે ઉપયોગપૂર્વકનું કહેવાય.
લોભિયાને લોભનો ઉપયોગ રહ્યા કરે, માનીને માનનો ઉપયોગ રહ્યા કરે. આ બે પ્રકારના મોટા ઉપયોગ સંસારીને રહે. લગ્નમાં માની ગયો હોય ને જરાક હાથ જોડીને જે જે કરવાનું પેલો ઉતાવળમાં ભૂલી ગયો તો એ ય મહીં છાતીનાં પાટિયાં બેસી જાય. ને આને આમ કરી નાખીશ ને તેમ કરી નાખીશ કરે, તેનાથી મહીં ભયંકર અશુભ ઉપયોગ થાય. લોભિયો શાક લેવા ગયો હોય તો તેનો ઉપયોગ કઇ ઢગલી સસ્તી છે તેમાં જ હોય, તે સડેલું જ લઇ આવે !
વિષયોમાં ઉપયોગ કપટ કરવામાં જ રહ્યા કરે.
અજ્ઞાનદશામાં પણ માણસ આત્માનો શુભ ઉપયોગ કરી શકે છે. ખોટું થાય ત્યારે શાસ્ત્રાના આધારે “આવું ના કરવું’ એમ કહે તે આત્માનો ઉપયોગ કહેવાય. મંદિર કે દેરાસરમાં જાય, શાસ્ત્રો વાંચે, એ બધો શુભ ઉપયોગ કહેવાય.
પ્રત્યક્ષ “જ્ઞાની પુરુષ'ની આજ્ઞા પાળે તે ‘શુદ્ધ ઉપયોગ’ કહેવાય.
શુદ્ધ ઉપયોગ હોય ત્યાં અવિરતિ સાથે સંવરપૂર્વક નિર્જરા થયા કરે. તમારો જો શુદ્ધ ઉપયોગ હોય તો સામાનો ગમે તે ઉપયોગ હોય તો ય તમને તે ના અડે. | ‘જ્ઞાની પુરુષ' નિરંતર શુદ્ધ ઉપયોગમાં જ હોય. ‘જ્ઞાની’ નિગ્રંથ હોય તેથી એક ક્ષણવાર પણ એમનો ઉપયોગ કયાંય અટકે નહીં. મનની ગાંઠ છૂટે ત્યારે ગાંઠવાળો તો પા કલાક, અડધો કલાક એક જ વસ્તુમાં રમણતા કરે; ‘જ્ઞાની” ક્યાંય એક ક્ષણ અટકે નહીં તેથી તેમનો ઉપયોગ નિરંતર ફર્યા જ કરે, તેમનો ઉપયોગ બહાર ના હોય. ‘જ્ઞાની” ગૃહસ્થદશામાં રહે પણ ગૃહસ્થી ના હોય, નિરંતર વીતરાગતા એ જ એમનું લક્ષણ ! અમારે ઉપયોગમાં ઉપયોગ રહે.
પ્રશ્નકર્તા : અમે તમને પ્રશ્નોત્તરી કરીએ ત્યારે તમે શેમાં હો ?
દાદાશ્રી : અમે એના જ્ઞાતાદ્રષ્ટા રહીએ એ જ અમારો ઉપયોગ, આ શબ્દો નીકળે તે રેકર્ડ બોલે છે, એમાં અમારે કંઇ લેવાદેવા નહીં. એના પર ઉપયોગ રહે એટલે અમને ખબર પડી જાય કે ક્યાં ભૂલ થઈ ને ક્યાં ઉપયોગ નથી રખાતો. આ ‘રેકર્ડ' સાંભળો તો તમને કેવું સ્પષ્ટ સમજાય કે આમાં આ ભૂલ છે ને આ ‘કરેકટ’ છે ?! તેવું અમને અમારી વાણીની ‘રેકર્ડ’ વાગતી હોય ત્યારે રહે.
પાંચે ય ઇન્દ્રિયોનો એટ-એ-ટાઇમ ઉપયોગ રાખે તે શુદ્ધ ઉપયોગ.
પ્રશ્નકર્તા: આપ જ્ઞાતાદ્રષ્ટા રહો, તે વખતે સ્વ-ઉપયોગ ના રહ્યો કહેવાય ને ?
દાદાશ્રી : જ્ઞાતાદ્રષ્ટા રહેવું એ જ સ્વ-ઉપયોગ અને પર-ઉપયોગ કોનું નામ ? ‘હું ચંદુલાલ, હું ફલાણો, હું જ્ઞાની છું’ એ પર-ઉપયોગ કહેવાય.
મનમાં તન્મયાકાર પરિણામ ના હોય, વાણીમાં તન્મયાકાર પરિણામ ના હોય અને વર્તનમાં તન્મયાકાર પરિણામ ના હોય એનું નામ શુદ્ધ ઉપયોગ.
