Nanchandji Maharaj Janma Shatabdi Smruti Granth

Author(s): Chunilalmuni
Publisher: Vardhaman Sthanakwasi Jain Shravak Sangh Matunga Mumbai

Page 693

+ ૨ ગુરૂદેવ કવિવર પં. નાનચન્દ્રજી મહારાજ જન્મશતાહિદ સ્મૃતિગ્રંથ
થા કિ વે ગુરુહ ઔર સબ સતર્થ છે, શિષ્ય હૈ, અનેવાસી હૈ. આજ ભી ઉસ આત્મીયતાકી મધુરસ્મૃતિ આતી હૈ, તે મનકા કણ કણ માદક આનંદસે ભર ભર જાતા હૈ.
રાત્રિના સમય છે. પ્રતિકમણ હો ચુકા હૈ. ઔર હમ ઉન્હેં આગેકી એર કાફી દૂર તક ઘેરે બૈઠે હૈ કભી હમ ઉન્હેં કઈ ભજન-ગીત સુનાતે હૈં ઔર કભી યે હમેં સુનાતે હિં. અવસ્થા ઢલતી હુઈહિ, પર કંઠ ઈતના મધુર એવં માદક કિ હમ સબકા હૃદય ઉછલને લગતા થા, ઉત્તરંગિત હો જાતા થા. કઈ માનગુમાન નહીં, છતના ચાહો ઉતના સુને, જરાસા યે હી નિવેદન કરતે હી. વે મહાન થે અવશ્ય, કિન્તુ આજકી ઈધર ઉધર દિખનેવાલી આક્રમક મહત્તાકે દુહ ભાસે આકાન્ત નહીં થે. ઉસ સમય બરાબરકે સમવયસ્ક સાથી જૈસે લગતે થે. ખુલકર હસતે થે, ખુલકર હસાતે થે. મેં અપની કહું, મુઝ પર તે અપાર કૃપા. વિચાર ચર્ચાકે બીચ કીતની હી બાર નામ લેતે ઔર ખુલકર કહતે-“કહો, કવિ, ઠીક છે ના?’ મેં કોરા તુકકડ, ઉસ યુગમેં ભી કવિ, નામસે પ્રચારિત થા. મેં સમજ નહીં પા રહા હું, કિ એસા ક થા ? પર થા એસા કછ અવશ્ય. ઔર તે ઔર, જૈન ગગનકે પ્રદીપ્ત મધ્યાહન સૂર્ય આચાર્યશ્રી જવાહરલાલજી મહારાજ ભી મૂઝ નગણ્યકે સનેહ કવિ, નામસે સોધિત કરતે ઔર મેરી તત્કાલીન કવિતા અને પ્રવચનમેં સુનાતે જે આજ ભી જવાહર કિરણવલિમેં યત્ર તત્ર મુદ્રિત હિં. યહ મૈ ઈન દે ચાર મહાન દેવતાત્માઓકી મહત્તા હી માનતા હૂં, ઔર કયા? મધુરવણ–પ્રવકતા
શ્રશ્ચય સ્વામીજીકી વકતૃત્વકલા તે ઈતની દિવ્ય એવં મેહક કિ જે એક બાર સુનલે, વહ સહસા મંત્રમુગ્ધ હો જાએ, ઉનકા અપના હો જાએ. ગંભીર સે ગંભીર વિષયકે ભી ઈતને સરલ સુબોધ રૂપમેં ઉપસ્થિત કરતે કિ મસ્તિષ્કકી ટેઢી મેઢી તંગ લિમેં ન અટકકર સીધા હદયકી અતલ ગહરાઈમે પહેચ જાતા. બીચ બીચમેં
કે સાથે સંક્ષિપ્ત કથાએ હોતી. ચટકલે હોતે ઔર હોતે પ્રસંગોચિત મધુરાતિમધુર ભજનગીત ! બસ, રંગ જમ જાતા ઔર સબ તફ એક અનિર્વચનીય–સા સન્નાટા છા જાતા. અજમેરમેં જહાં કહીં ભી ઉનકે પ્રવચન હોતે, મુઝે અવશ્ય સાથ લેકર જાતે હમ નેકી ઈન સયાત્રાઓમેં એક એસા અવિભકત આનન્દ થા, જિસકા બંટવારા હમ ઊંચત માત્રામેં કર નહીં પાતે થે, કરના ચાહતે ભી નહીં થે!
શ્રધેય મુનિશ્રી જીકા વિ. સં. ૧૯૦ કા યહ ચાતુર્માસ મેરે વન્દનીય ગુરુદેવ પૂજ્યશ્રી પૃથ્વીચન્દ્રજી મહારાજને પરામસે હમારે પુરાતન સામ્પ્રદાયિક ક્ષેત્ર આગરામેં હઆ થા! આગરાકી જનતા ઉનકે પ્રવચનેસે ઈતની અધિક પ્રભાવિત હઈ થી કિ આજ ભી વહ પુરાતન સ્મૃતિ જન-મનમેં તૈર રહી હૈ! રાધાસ્વામી સમ્પ્રદાયકે સુપ્રસિદ્ધ કેન્દ્ર દયાલબાગ આગરામેં, સદગુરુ આનન્દસ્વરૂપજીકે આગ્રહ પર પ્રવચન કરનેવાલે સર્વપ્રથમ જૈન મુનિ આપ હી થે! જૈન પરસ્પરાકે
ઉસ ગમેં દયાલબાગ જૈસે ધર્મ કેન્દ્રો પ્રવચન કરના, અપનેમેં એક અસાધારણ ઘટના થી. ઈસ પરસે પષ્ટ હી નિર્ધારિત હો જાતા હૈ કિ શ્રધેય મુનિશ્રીજી કિતને ઉચ્ચ કોટિકે અસાધારણ એવં પ્રભાવક પ્રવકત્તા છે! વિચારકાન્તિકે સૂત્રધાર
સમ્પ્રદાયકી પરમ્પરાગત માન્યતા જનજીવન મેં ઈતની રુઢ હો જાતી હિ કિ અછે એ અછે સાહસી વ્યકિત ભી ઉનકે વિરોધમે દો બેલ ભી નહી કહ સકતે બડે-અડે મનીષી ભી કાપવાદકે ડરશે આંખ બંદ કિએ ઉન અર્થહીન માન્યતાઓકા સમર્થન કરતે રહતે હક, ઉન્હેં હી જનભાષામેં ‘લકીરકે ફકીર’ કહા જાતા હ ! એ લકીરકે ફકીર જેઠે યશકે પ્રલોભનમેં ફુસકર સમ્પ્રદાયકી નિર્જીવ એવં નિષ્માણ માન્યતાઓકે અન્ધકારકે દૂર કરને કે બજાય ઉસે - અધિક સઘન બના દેતે હૈ. પ્રતિષ્ઠા પિશાચીકી મેહમાયા હી એસી હૈ. પરન્તુ મુનિશ્રીજી મુકતભાવસે ઉકત અર્થહીન માન્યતાઓકા વિંધ કરતે થે ! ઉનકે અન્તર્મનમેં ન કઈ એસા ભય થા ઔર ન પ્રભન! ઉનકે શ્રીમુખસે જબ વિચારક્રાન્તિકે સ્વર મુખરિત હેતે તે હમ સબ તરુણભિક્ષુ સહસા આશ્ચર્યચકિત હે ઉઠતે કિ વૃદ્ધત્વકી ઓર અગ્રસર હેતે ઈસ તનમેં કિતના તરુણ તેજસ્વી મન નિવાસ કરતા હ! જે ભી બાત, વહ સબ સાફ. કેઈ લાગ નહીં, લપેટ નહીં, કોઈ છિપાવ નહીં, કેઈ દરાવ નડી ! જેસે અન્દર સે બડર, ઓર જૈસે બાહર વરસે અન્દર. જબ મૈને ઉનકી બંબઈએ સૌરાષ્ટ્રકી દ્વતગામી [૮]
વ્યક્તિત્વ દર્શન For Private & Personal Use Only