Yuktyanushasanam

Author(s): Vidyanandacharya, Indralal Pandit, Shreelal Pandit
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti

Page 152

टोकासहित।
१३० युक्तं विशेषस्य तदात्मकत्वात्सामान्यविशेषयोरैक्यसिदिरिति वचने दूषणमुच्यते-ऐक्ये तयो सामान्यविशेषयोरन्यतरत्सामान्यरूपं विशेषरूपं वा निरात्म स्यात् । तत्र विशेषरूपस्य निरात्मत्वे तदविनाभाविनः सामान्यरूपस्यापि निरात्मत्वापते। सर्व निरात्मकत्वं प्रसज्येत, सामान्यरूपस्य च निरात्मत्वे विशेषरूपस्यापि तदविनाभाविनो निरात्मत्वानुषंगान तयोरैक्यमभ्युपगन्तव्यम् ।
ननु च सर्वगतं सामान्य विशेषैरश्लिष्टमेव वागास्पद, न पुनरात्मान्तरापोहसामान्यं तस्यावस्तुत्वादिति वदंतं प्रति बदन्ति
अमेयमश्लिष्टममेयमेव
भेदेऽपि, तवृत्त्यपवृत्तिभावात् । वृत्तिश्च कृत्स्नाशविकल्पतो न,
मानं च नानन्तसमाश्रयस्य ॥५५॥ टीका-नियतदेशकालाकारतया नमीयत इत्यमेयं, सर्वव्यापि नित्यं निराकारं सत्चादिसामान्यं तदश्लिष्टं विशेषैरमेयमेवाप्रमेयमेव प्रमाणतः प्रमातुमशक्तेः । प्रत्यक्षतस्तत्ममितिरप्रसिद्धा तन्त्र तदप्रतिभासनात् ब्रह्मवत् । नाप्यनुमानतस्तत्ममीयते तदविनाभाविलिंगाभावात् । सत्सदित्याद्यनुवृत्तिप्रत्ययो लिंगमिति चेत् न, असदसदित्यायनुवृत्तिप्रत्ययेन व्यभिचारात्, तस्यासस्वसामान्याभावेऽपि भागात पदार्थत्वसामान्याभा