Charitra Manorath Mala

Author(s): Mitranandsuri, Bhavyadarshanvijay
Publisher: Padmavijay Ganivar Jain Granthmala

Page 12

૧૧
चारित्रमनोरथमाला सावज्जजोगवज्जण-पउणो अणवज्जसंजमुज्जुत्तो। .
गामागराइएसुं, अप्पडिबद्धो य विहरिस्सं ? ॥३॥ प्रेमप्रभा० सावज्जेत्यादि, 'सावज्जं' सावा, अवद्येन-पापेन सहितं सावा 'जोग'त्ति योगो व्यापारः, मनसो वाचः कायस्य च सावधव्यापारः पापप्रवृत्तिरित्यर्थः, तस्य 'वज्जण 'त्ति वर्जनं परिहरणं तदर्थं 'पउणो 'त्ति प्रगुणः - तत्परः । पापव्यापारस्य त्यागाय तत्परोऽहमिति सम्मिलितोऽर्थः । 'अणवज्जसंजमुज्जुत्तो 'त्ति अणवज्ज-अनवद्यो निष्पापः पापरहित इतियावत् । इदृशो यः 'संजम'त्ति संयमः सप्तदशप्रकारः, यदाह - "पंचासवा विरमणं, पंचिंदियनिग्गहो कसायजओ। दंडत्तयस्स विरई, सत्तरसहा संजमो होइ ॥१॥" अन्यरीत्या सप्तदशप्रकारोऽपि संयमः शास्त्रकारैर्निर्दिष्टः, यदुक्तं -
શ્લોકાર્થ :
પાપવ્યાપારોનો ત્યાગ કરવામાં તત્પર અને નિષ્પાપ સંયમમાં ઉદ્યમવાળો બની, ગામ-આકર-નગર વગેરેમાં રાગરહિત-અનાસક્તભાવથી હું ક્યારે વિહાર કરીશ? ૩ પ્રેમપ્રભાનો ભાવાનુવાદ :
મન-વચન-કાયાના સાવદ્યવ્યાપાર-પાપપ્રવૃત્તિથી અત્યંત રહિત થઈને તેમજ અનવદ્ય -પાપરહિત-નિષ્પાપ સંયમયોગમાં ઉદ્યમવંત થઈને, ગામખાણ-નગરાદિ પ્રદેશોમાં, દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવની પ્રતિબદ્ધતારહિતરાગરહિત-આસક્તિરહિતપણે ક્યારે વિહાર કરીશ ? અર્થાત્ શ્રીજિનેશ્વરદેવની આજ્ઞાપૂર્વક રાગાદિ દોષના નાશ માટે ૧૭ અથવા ૭૦ પ્રકારના સંયમની પુષ્ટિ માટે, વૈરાગ્યની વૃદ્ધિ માટે, ભવ્યજીવોના પ્રતિબોધ માટે ક્યારે વિચારીશ?
સંયમયોગના ૧૭ પ્રકાર :
હિંસા-જૂઠ-ચોરી-અબ્રહ્મ-પરિગ્રહ : આ પાંચ આશ્રવથી પાછા હઠવું, ચામડી (સ્પર્શનેન્દ્રિય), જીભ (રસનેન્દ્રિય), નાક (ધ્રાણેન્દ્રિય), આંખ (ચક્ષુરિન્દ્રિય), અને કાન (શ્રોત્રેન્દ્રિય) : આ પાંચ ઈન્દ્રિયોનો નિગ્રહ-કાબૂ,