Charitra Manorath Mala

Author(s): Mitranandsuri, Bhavyadarshanvijay
Publisher: Padmavijay Ganivar Jain Granthmala

Page 38

૩૭.
चारित्रमनोरथमाला अष्टादशानां सहस्राणां शीलाङ्गानां स्वरूपमेवमवधेयं, तेषामियं संग्रहणी गाथाजोए करणे सण्णा, इंदिय पुढवाइ समणधम्मो(म्मे)अ । सीलंगसहस्साणं, अट्ठारसगस्स निप्फत्ति ॥ (पञ्चाशक १९/३) तेषां सङ्गेनाऽऽत्मसात्करणेन सुभगः सौभाग्यशाल्यहं, पुनः कीदृशोऽहं 'विहिअसंसग्गो 'त्ति विहितसंसर्गो विहितः कृतः सम्यक्संसर्गो येन सोऽहं विहितसंसर्ग इति । केषां संसर्ग इति साधूनां सत्पुरुषाणां सज्जनानां, किमर्थं कस्मिन् विषये वा विहितसंसर्ग इत्याह - 'अणंगभंगंमि'त्ति अनङ्गः कामदेवो विषयवासना वा तस्या भंगविषये विनाशं कर्तुं विहितसंसर्गो विहितसमागमः, पुनः कीदृशोऽहं - 'चंगसंवेगरंगो'त्ति चङ्गो मनोहरो रम्यो यो संवेगस्य रङ्गस्तद्वानहं, पुनः कीदृशोऽहमित्याह - 'णिस्संगो'त्ति निस्सङ्गः स्वजन-देह-गेहादिबाह्यसंसारस्य नितरां सङ्गरहितोऽहं, विहङ्ग इव सङ्गान्
તદ્દન રહિત, પંખીની જેમ નિઃસંગ થઈને ક્યારે છટ્ટા-સાતમા ગુણસ્થાનકની દશાને પ્રાપ્ત કરીશ? જ્ઞાનમાં અને આત્મામાં ક્યારે રમણતા કરીશ?
આવી નિઃસંગતા, કષાયો તથા નોકષાયોની ઘણી ઘણી અલ્પતા થાય ત્યારે જીવ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. ૧૮૦૦૦ શીલાંગનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે સમજવું. મન-વચન-કાયા : ત્રણ યોગો. કરવું-કરાવવું-અનુમોદવુંઃ ત્રણ કરણ. આહાર-ભય-મૈથુન-પરિગ્રહ : ચાર સંજ્ઞાનો નિગ્રહ.
સ્પર્શનેન્દ્રિય-રસનેન્દ્રિય-ધ્રાણેન્દ્રિય-ચક્ષુરિન્દ્રિય-શ્રોત્રેન્દ્રિય : પાંચ ઈન્દ્રિયોનો સંવર.
પૃથ્વીકાય – અકાય – તેઉકાય - વાઉકાય - વનસ્પતિકાય ? એ પાંચ સ્થાવર તથા વિકસેન્દ્રિય એટલે બેઈન્દ્રિય- તે ઇન્દ્રિય – ચઉરિન્દ્રિય અને અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય, સંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય (અથવા પંચેન્દ્રિય અને અજીવ): એમ ૧૦ પ્રકારના જીવોની રક્ષા.
ક્ષમા - માર્દવ - આર્જવ - નિર્લોભતા – તપ - સંયમ – સત્ય - શૌચ - અપરિગ્રહ અને બ્રહ્મચર્ય : દશ પ્રકારનો શ્રમણધર્મ, એની રક્ષા કરવી.