Book Title: Swayambhu Stotram
Author(s): Jugalkishor Mukhtar
Publisher: Veer Seva Mandir Trust

View full book text
Previous | Next

Page 176
________________ समन्तभद्र-भारती 1. श्रीके पात्र नहीं हैं-सर्वथा एकान्तपक्षको अपनानेसे वे उसके योग्य ही । नहीं रहे। ते तं स्वघातिनं दोषं शमीकर्तुमनीश्वराः।। त्वद्विषः स्वहनो बालास्तत्त्वाऽवक्तव्यतां श्रिताः ॥१॥ -- . 'वे एकान्तवादी जन, जो उस (पूर्वोक्त ) स्वघाति-दोषको दूर । करनेके लिये असमर्थ हैं, आपसे-अापके अनेकान्तवादसे-द्वेष रखते हैं, आत्मघाती हैं-अपने सिद्धान्तका घात स्वयं अपने हाथों करते हैं-और यथावद्वस्तुस्वरूपसे अनभिज्ञ-बालक हैं,(इसीसे)उन्होंने तत्त्व की अवक्तव्यताको आश्रित किया है-वस्तुतत्त्व अवक्तव्य है, ऐसा प्रतिपादन किया है।' सदेक-नित्य-वक्तव्यास्तद्विपक्षाश्च ये नयाः । सर्वथेति प्रदुष्यन्ति पुष्यन्ति स्यादितीह ते ॥१६॥ ___ सत्, एक, नित्य, वक्तव्य और इनके विपक्षरूप असत. अनेक, अनित्य, अवक्तव्य ये जो नय-पक्ष हैं वे यहाँ सर्वथा-रूपमें तो अति दूपित हैं और स्यात्-रूपमें पुष्टिको प्राप्त होते हैं।अर्थात् सर्वथा सत्, सर्वथा असत्, सर्वथा एक (अद्वैत ), सर्वथा अनेक सर्वथा नित्य, सर्वथा अनित्य, सर्वथा वक्तव्य और सर्वथा अवक्तव्य ! रूपमें जो मत-पन हैं, वे सब दूषित (मिथ्या ) नव हैं-स्वेष्टमें बाधक हैं। और स्यात् सत्, स्यात असत, स्यात् एक, स्यात् अनेक, स्यात् नित्य, स्यात् अनित्य, स्यात् वक्तव्य और स्यात् अवक्तव्यरूपमें जो । नय-पक्ष हैं, वे सन्त्र पुष्ट ( सम्यक् ) नय हैं—स्वकीय अर्थका निर्बाधरूपसे प्रतिपादन करनेमें समर्थ हैं।' 'प्रदुष्यन्ते पुष्यन्ते' इति पाठान्तरम् ।

Loading...

Page Navigation
1 ... 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206