Sutra Kritanga Sutra

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 444

ਕਰਮ ਦੇ ਵੱਸ ਹੋਏ ਬਕਸ਼ ਯੋਨਿਕ, ਦਰੱਖਤਾਂ ਵਿਚ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਜਿਹਾ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ | 45
| ਸ੍ਰੀ ਤੀਰਥੰਕਰ ਦੇਵ ਨੇ ਬਨਸਪਤਿ ਕਾਇਕ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਭੇਦ ਉਪਭੇਦ ਵੀ ਦੱਸੇ ਹਨ । ਇਸ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਜੀਵ ਦਰੱਖਤ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਦਰੱਖਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਦਰੱਖਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਾਧਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਦਰੱਖਤ ਤੋਂ ਉਤਪਨ, ਦਰੱਖਤ ਵਿਚ ਹੀ ਸਥਿਤ ਅਤੇ ਵਾਧੂ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਜੀਵ, ਕਰਮ ਵਸ ਅਤੇ ਕਰਮ ਪ੍ਰਣਾ ਰਾਹੀਂ ਦਰੱਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਂਦੇ ਹਨ ।
ਇਹ ਬਰਿਕਸ਼ ਯੋਨਿਕ ਦਰੱਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਕੰਦ, ਸਕੰਦ, ਛਾਲ, ਸ਼ਾਖਾ ਵਾਲਾ, ਪੱਤੇ, ਫੁੱਲ, ਫਲ ਤੇ ਬੀਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜੀਵ ਬਰਿਕਸ਼ ਯੋਨਿਕ ਦਰਖਤਾਂ ਦੀ ਚਿਕਨਾਹਟ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਜੀਵ ਪ੍ਰਥਵੀ, ਜਲ, ਤੇਜ਼, ਹਵਾ, ਬਨਸਪਤਿ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦਾ ਵੀ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜੀਵ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਤਰੱਸ ਤੇ ਸਥਾਵਰ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਜਾਨਦਾਰ ਸ਼ਰੀਰ ਤੋਂ ਰਸ ਖਿੱਚ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਜਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜੀਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਨੂੰ ਬੇਜਾਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਬਰਿਕਸ਼ ਯੋਨਿਕ ਮੂਲ, ਕੰਦ, ਸੰਦ, ਛਾਲ, ਸ਼ਾਖਾ, ਪ੍ਰਵਾਲ ਤੇ ਬੀਜ ਰੂਪ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸ਼ਰੀਰ ਹਨ । ਜੋ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਤਰਾਂ ਦੇ ਵਰਨ, ਗੰਧ, ਰਸ ਤੇ ਸਪਰਸ਼ ਵਾਲੇ ਤੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪੁਦਗਲਾਂ (ਮੈਟਰ) ਤੋਂ ਬਣਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਜੀਵ ਗਰਮ ਵਸ ਹੋ ਕੇ ਉਥੇ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਜਿਹਾ ਤੀਰਥੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ । 46 ।
|ਸ਼ੀ ਤੀਰਥੰਕਰ ਹੋਰ ਵੀ ਬਨਸਪਤਿ ਕਾਇਆ, ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਭੇਦ ਤੇ ਉਪਭੇਦ ਦੱਸੇ ਹਨ । ਇਸ ਜਗਤ ਵਿਚ ਕਈ ਜੀਵ ਦਰੱਖਤ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਦਰੱਖਤ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਦਰੱਖਤ ਵਿਚ ਹੀ ਵਾਧਾ ਪਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਰਖਤ ਤੋਂ ਉਤਪਨ, ਸਥਿਤ ਤੇ ਵਾਧਾ ਪਾਨ ਵਾਲੇ ਕਰਮ ਅਧੀਨ, ਕਰਮ ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਬਰਿਕਸ਼ ਯੋਨੀਕ ਅਧਿਆਹ ਨਾਮਕ ਬਨਸਪਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਜੀਵ ਬਰਿਕਸ਼ਯੋਨੀਕ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀ ਚਿਕਨਾਹਟ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜੀਵ ਵੀ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਬਨਸਪਤਿ ਕਾਈਆ ਸਾਰੇ ਸ਼ਰੀਰਾਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਥੋਂ ਤਕ ਇਨ੍ਹਾਂ
ਬਦਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਨਾ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਫੁਲ, ਫਲ, ਮੂਲ, ਸਾਖਾਂ ਉਪਖਾਂ ਆਦਿ ਕਿੰਨੇ-ਕਿੰਨੇ ਰੰਗ, ਰਸ, ਰਚਨਾ ਤੇ ਗੁਣ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਖਾਦ ਆਦਿ ਮਿਲਣ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਕਾਇਆਂ ਦੇ ਜੀਵ ਵਾਧਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਨਾ ਮਿਲਣ ਤੇ ਸੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇੰਨਾ ਗਲਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਨਸਪਤੀ ਕਾਇਆ ਇਕ ਜੀਵ ਹੈ ਸਾਧੂ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਬਨਾਸਪਤੀ ਕਾਈਆ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਬਚੱਣਾ ਚਾਹਿਦਾ ।
( 210 )