Sutra Kritanga Sutra

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 488

ਤਰੱਬ ਤੇ ਸਥਾਵਰ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਤਿਆਗ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ) , ਅਸੀਂ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਾਰ ਸਾਧੂ ਧਰਮ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਾਂਗੇ ਪਹਿਲਾ ਸੂਖਮ ਪ੍ਰਾਣਤਪਾਤ (ਮੋਟੀ ਹਿੰਸਾ) ਤੇ ਫੇਰ ਸੁਖਮ ਪ੍ਰਾਣੀਤਿਪਤ (ਸੁਖਮ ਹਿੰਸਾ) ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਾਂਗੇ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਸ਼ਾਵਕ (ਗ੍ਰਹਿਸਥ) ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਸ਼ਚਾ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਰਾਜੇ ਆਦਿ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਛੋਟ ਰਖ ਕੇ, ਗ੍ਰਹਿ ਪਤਿ ਚੋਰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਵਿਮੋਕਸਣ ਨਿਆਏ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਤਰੱਸ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਧੂ ਇਹ ਜਾਣ ਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਸਾਰੇ ਸਾਵਦਯ (ਪਾਪਕਾਰੀ ਕਰਮਾਂ) ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ, ਤਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਛੱਡੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਚੰਗਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਤਰੱਸ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਗਿਆ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿਆਗ ਵੀ ਉਸ ਲਈ ਚੰਗਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । 75 ।
| ਤਰੱਸ ਨਾਮ ਕਰਮ ਦੇ ਉਦੇ ਪ੍ਰਗਟ) ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਜੀਵ ਤਰੱਸ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਅਤੇ ਉਹ ਤਰੱਸ ਨਾਮ ਕਰਮ ਦਾ ਫਲ ਭੋਗਣ ਕਾਰਣ ਹੀ ਤਰੱਸ ਨਾਮ ਕਰਮ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰੱਸ ਕਾਈਆਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਕਰਮ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਕਾਰਣ ਤਰੱਸ ਨਾਮ ਕਰਮ ਢਿਲਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਫੇਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਤਰੱਸ ਆਯੂ ਢਿੱਲੀ ਪੈ ਜਾਣ ਤੇ ਉਹ ਜੀਵ ਸਥਾਵਰ ਪਰਿਆਏ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਸਥਾਵਰ ਨਾਮ ਕਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਦੇ ਫਲ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣ ਤੇ ਜੀਵ ਸਥਾਵਰ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਣ ਹੀ ਉਹ ਸਥਾਵਰ ਨਾਮ ਕਰਮ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਜਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਾਵਰ ਦੀ ਉਮਰ ਢਲੀ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਾਵਰ ਕਾਈਆਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਤਦ ਉਹ ਉਸ ਉਮਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਉਮਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਫੇਰ ਤਰੱਸ ਭਾਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਚ ਜੀਵ ਪ੍ਰਾਣੀ ਵੀ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਰੱਸ ਵੀ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਕਾਲ ਤੇ ਸਥੀਤੀ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । 76 ।
| ਉਦੱਕ ਪੇਡਾਲ ਪੱਤਰ (ਅਵਸਥਾ) ਨੇ ਤਰਕ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਗੌਤਮ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਹੈ ਆਯੂਸ਼ਮਾਨ ਗੋਤਮ ਅਜੇਹੀ ਕੋਈ ਪਰਿਆਏ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਨਾ ਕਰਕੇ ਉਪਾਸਕ ਆਪਣੇ ਇਕ ਵੀ ਪ੍ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਤਿਆਗ ਤੋਂ ਸਫਲਤਾ ਨਾਲ ਬੱਚ ਸਕੇ, ਇਸ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ? ਪ੍ਰਾਣੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਸ਼ੀਲ ਹੈ ਕਦੇ ਸਥਾਵਰ ਤਰੱਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਦੇ ਤਰੱਸ ਸਥਾਵਰ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਕਦੇ ਅਜੇਹਾ ਵੀ ਸਮਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਸਾਰੇ ਸਥਾਵਰ ਕਾਈਆ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਕੇ ਤਰੱਸ ਉਤਪੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤਰੱਸ ਕਾਈਆਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰ ਸਥਾਵਰ ਉਤਪੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਜਦ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸਥਾਵਰ ਕਾਈਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਸ਼ਾਵਕ ਲਈ ਹਿੰਸਾ ਕਰਨ ਯੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।
ਭਗਵਾਨ ਗੌਤਮ ਸਵਾਮੀ ਨੇ ਤਰਕ ਨਾਲ ਪੇਡਾਲ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਇਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਖਿਆ ਹੈ, ਹੇ ਆਯੂਸ਼ਮਾਨ ਉਦਕ ! ਸਾਡੇ ਮਤ ਵਿਚ ਇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਉਠਦਾ, ਪਰ ਆਪ ਦੇ
254