Sutra Kritanga Sutra

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 487

ਚਰੱਸ ਦਾ ਦੇ ਅੱਗੇ ਭੂਤ ਲਗਾ ਦੇਣ ਨਾਲ ਪਛਖਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਪਛਖਾਨ ਨਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੋ ਸਾਧੂ ਕਰੋਧ ਨਾਲ ਜਾ ਲੋਭ ਕਾਰਣ ਭੂਤ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਪਛਖਾਨ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਪ੍ਰਤਿਗਿਆ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ । (ਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਧੂਆਂ ਤੇ ਝੂਠ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਛਖਾਨ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਦਾ ਹੈ !) ਅਤੇ ਪਛਖਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾ ਵਰਤ ਭੰਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਹੇ ਆਯੂਸ਼ਮਾਨ ਗੋਤਮ ! ਕਿ ਸਾਡਾ ਇਹ ਉਪਦੇਸ਼ ਲਿਆ ਸੰਗਤ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਕਿ ਸਾਡਾ ਕਥਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਚਦਾ 173 . ਭਗਵਾਨ ਗੋਤਮ ਨੇ ਉਦੱਕ ਪੇਡਾਲ ਉਦਕ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਤਰਕ ਸਹਿਤ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਖਿਆ ਹੈ ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਉਦਕ ! ਤੇਰਾ ਆਖਨਾ ਸਾਨੂੰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਜੋ ਸ਼੍ਰੋਮਣ, ਬ੍ਰਹਮਣ ਤੁਹਾਡੇ ਆਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮੂਣ ਕੇ ਨਿਥ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦੇ । ਸਗੋਂ ਉਹ ਅਪਨੀ (ਤਾਪ ਉਤਪਨ) ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਲੋਕ ਮਣਾ ਤੇ ਮਣਾ ਉਪਾਸ਼ਕਾ ਤੇ ਗਲਤ ਦੋਸ਼ ਸੜਦੇ ਹਨ ਤੇ ਝੂਠਾ ਕਲੰਕ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਜੋ ਲੋਕ ਜੀਵਾ, ਪਾਣੀਆਂ, ਭੂਤਾ, ਸੱਤਵਾ, ਸੰਬੰਧੀ ਸੰਜਮ ਧਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਨਾਂ ਤੇ ਵੀ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਦਾ ਕੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ? ਉਹ ਵੀ ਮੈਂ ਦਸਦਾ ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਸੀਲ ਹਨ । ਤਰੱਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸਥਾਵਰ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਥਾਵਰ, ਤਰੱਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਤਰੱਸ ਕਾਈਆ ਸਰੀਰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਥਾਵਰ ਕਾਈਆਂ ਵਿਚ ਉਤਪਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਥਾਵਰ ਕਾਈਆ ਤੋਂ ਛੁਟ ਕੇ ਤਰੱਸ ਕਾਇਆ ਵਿਚ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਪਰ ਉਹ ਤਰੱਸ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਤਿਆਗੀਆ ਦਵਾਰਾ ਹੋਣ ਮਾਰਨ ਕਰਨ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ 174
ਤਰੱਕ ਨਾਲ ਉਦੱਕ ਪੇਡਾਲ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਗੌਤਮ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਖਿਆ “ਹੇ ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਗੋਤਮ ! ਉਹ ਪ੍ਰਾਣੀ ਕੌਣ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪ ਤਰੱਸ ਆਖਦੇ ਹੋ ? ਆਪ ਤਰੱਬ ਨੂੰ ਹੀ ਤਰੱਸ ਆਖਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹੋ ?''
ਤਰੱਕ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਗੋਤਮ ਨੇ ਉਦੱਕ ਪੇਡਾਲ ਪੁਤਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਹੈ ਆਯੁਸ਼ਮਾਨ ਉਕ ! ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਤਰੱਸ, ਭੂਤ ਪ੍ਰਾਣੀ ਆਖਦੇ ਹੋ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਤਰੱਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਆਖਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਤਰੱਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ਤੁਸੀ ਉਸੇ ਨੂੰ ਤਰੱਸ ਭੂਤ ਆਖਦੇ ਹੋ । ਤਰੱਸ ਤੇ ਤਰੱਸ ਭੂਤ ਇਹੋ ਦੋਹੇ ਸ਼ਬਦ ਇਕੋ ਹੀ ਅਰਥ ਵਾਲੇ ਹਨ । ਫਿਰ ਕੀ ਕਾਰਣ ਹੈ, ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਤਰੱਸ ਭੂਤ ਤਰੱਸ ਆਖਣਾ ਕਿਉਂ ਸ਼ੁਧ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ? ਅਤੇ ਤਰੱਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਅਸ਼ੁਧ ਕਿਉਂ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ? ਦੋਹੇ ਇਕੋ ਅਰਬ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਹੋਣ ਤੇ ਵੀ ਇਕ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਅਰਥ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਂ ਕਰਦੇ ਹੋ ਉਦਕ ਖੇਡਾਲ ਪੁਤਰ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ‘ਤੇ ਉਦਕ ! ਆਪ ਦਾ ਇਹ ਭੇਦ ਕਰਨਾ ਨਿਆਏਸੰਗਤ ਨਹੀਂ।
ਸੀ ਗੌਤਮ ਸਵਾਮੀ ਫੇਰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਜਗਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕੋਈ, ਅਜੇਹੇ ਆਦਮੀ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਸਾਧੂ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਅਸੀਂ ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਤਿਆਗ ਕੇ, ਸਿਰ ਮੁੰਨਾ ਕੇ ਸਾਧੂ ਵਿਰਤੀ ਧਾਰਨ ਕਰ ਕੇ,ਸਾਧੂ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਮਰਥ (ਭਾਵ ਉਹ
253