Sutra Kritanga Sutra

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 451

ਜੀਵ ਪ੍ਰਵੀ ਆਦਿ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦਾ ਵੀ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨੂੰ ਪਚਾ ਕੇ ਅਪਣੇ ਸ਼ਰੀਰ ਵਿਚ ਮਿਲਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜਲਚਰ ਪੰਜ ਇੰਦਰੀਆਂ ਤਰਿਅੰਚ ਮਛਲੀ, ਮਗਰਮੱਛ, ਕਛ, ਗ੍ਰਹ, ਘੜਿਆਲ ਸ਼ਸੁਮਾਰ ਤਕ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸ਼ਰੀਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜੋ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਅਜੇਹਾ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜਮੀਨ ਤੇ ਚਲਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰ ਪੈਰਾਂ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਬਾਰੇ ਫੁਰਮਇਆ ਹੈ । ਸਥਲਚਰ ਪਸ਼ੂ ਕਈ ਇਕ ਖੁਰ ਵਾਲੇ, ਹਾਥੀ ਆਦਿ ਤੇ ਨੋਂਹ (ਪੰਜੇ) ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜੀਵ ਅਪਣੇ ਅਪਣੇ ਬੀਜ ਤੇ ਅਕਾਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਨਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਇਸਤਰੀ ਪੁਰਸ਼ ਦਾ ਆਪਸੀ ਸੰਭੋਗ ਪਹਿਲੇ ਕਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ । ਉਹ ਮੇਥੁਨ ਸੰਜੋਗ ਦੇ ਹੋਣ ਤੇ ਚਾਰ ਪੈਰਾਂ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਗਰਭ ਵਿਚ ਆਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਮਾਤਾ ਤੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸਨੇਹ ਰਾਹੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭੋਜਨ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜੀਵ, ਇਸਤਰੀ, ਪੁਰਸ਼, ਤੇ ਨਸਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਇਹ ਜੀਵ ਗਰਭ ਵਿਚ ਮਾਤਾ ਦੇ ਆਰਤਵ (ਰਜ) ਤੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸ਼ਕਰ ਦਾ ਭੋਜਨ ਵੀ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਬਾਕੀ ਗੱਲਾ ਮਨੁਖਾਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਸਮਾਨ ਹਨ। ਇਨਾਂ ਵਿਚ . ਕਈ ਇਸਤਰੀ, ਕਈ ਇਸਤਰੀ ਪੁਰਸ਼ ਤੇ ਨਪੁੰਸਕ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜੀਵ ਬਾਲ ਪੁਨੇ ਵਿਚ ਮਾਂ ਦੀ ਛਾਤੀ ਦੇ ਦੁਧ ਦੇ ਘੀ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਫੇਰ ਬੜੇ ਹੋ ਕੇ ਬਨਾਸਪਤਿ ਕਾਈਆਂ ਤੇ ਹੋਰ ਰਸ ਸਥਾਵਰ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜੀਵ ਪ੍ਰਵੀ ਆਦਿ ਕਾਈਆਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਭੋਜਨ ਕੀਤੇ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਪਚਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਦਲਦੇ ਹਨ । ਉਨਾਂ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਚਾਰ ਪੈਰਾਂ ਵਾਲੇ ਸਥੱਲਚਰ ਪੰਜ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਤਰਿਚਯੋਨੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਰੰਗ, ਗੰਧ, ਰਸ, ਸਪਰਸ਼ ਅਕਾਰ, ਰਚਨਾ ਤੋਂ ਹੋਰ ਅਨੇਕ ਸ਼ਰੀਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਜਿਹਾ ਤੀਰਥੰਕਰ ਦੇਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਾਰਥੰਕਰਾਂ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪੰਚਇੰਦਰੀ ਤੁਰਿਅੰਚ ਪ੍ਰਾਣੀ . ਜੋ ਛਾਤੀ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਸਿਰਕਦੇ ਚਲਦੇ ਹਨ ਉਨਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਸੱਪ, ਅਜਗਰ, ਆਸ਼ਲਿਕ ਅਤੇ ਬੜੇ ਸੱਪ, ਉਰ ਪਰਿਸਰਪ, ਸਥਲਚਰ ਪੰਚੇਇੰਦਰੀਆਂ ਤਰਿਅੰਚ ਜੀਵ ਹਨ । ਇਹ ਪ੍ਰਾਣੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਉਤਪਤਿਯੋਗ ਬੀਜ ਤੇ ਅਕਾਸ਼ ਰਾਂਹੀਂ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਣੀ ਵਿਚ ਵੀ ਇਸਤਰੀ ਪੁਰਸ਼ ਦਾ ਆਪਸੀ ਮੈਥੁਨ ਸੰਭੱਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਸੇ ਸੰਭੋਗ ਹੋਣ ਤੇ ਕਰਮ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਸਦਕਾ ਕਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਨੀਅਤ ਯੋਨੀ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । (ਬਾਕੀ ਗੱਲਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਖੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ।)
| ਇਨਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਅੰਡੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਡਾ ਫੁਟਨ ਤੇ ਕੋਈ ਜੀਵ
( 217)