________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દ્રવ્યથી ભિન્ન કાર્યતે નજ કરે. જેમ કોઈ એક રાજાના સેવક આત્મીય ( પિતાના ) કાર્ય જૂદા જૂદા કરે, પરંતુ તે કાર્ય રાજાની આજ્ઞાથી ભિન્ન નથી તેમ જ્ઞાન, જાણવા રૂપ, દર્શન દેખવા રૂપ અને ચારિત્ર સ્થિરતા રૂપ કાર્ય કરે એમ દરેક પર્યાય ભિન્ન ભિન્ન કાર્ય કરે, પરંતુ તે આત્મ દ્રવ્યથી અભિન્ન કરે માટે આપશ્રીએ દ્રવ્યાસ્તિક પર્યાયાસ્તિક નયને આત્મ કાર્યમાં જે દીધા છે. અંશ નય માર્ગ કહાયા, તે વિક૯૫ ભાવ સુણીયારે; મને નય ચાર તે દ્રવ્ય થપાયા, શબ્દાદિક ભાવ
કહાયારે મન- ૩ અર્થ–પ્રમાણને અંશ (એક દેશ) તે નય કહેવાય, અર્થાત્ પ્રત્યેક પદાર્થને વિષે અનંત ધર્મ રહેલા છે તેમાંથી મુખ્યતાએ એક ધર્મની વ્યાખ્યા કરનાર તે નય. જોકે જેટલા વચનના પ્રવાહ (પ્રકાર) તેટલા નયના માર્ગ છે તથાપિ તે સર્વને સમાવેશ સાતનયમાં થઈ જાય છે. માટે મુખ્ય સાત નય છે તેના નામ–૧ નગમ ૨ સંગ્રહ ૩ વ્યવહાર ૪ જુસૂત્ર ૫ શબ્દ ૬ સમભિરૂઢ અને ૭ એવંભૂતનય એ નયસપ્તકમાંથી પ્રથમના ચાર નય, દ્રવ્ય ( દ્રવ્યાસ્તિક) નય કહેવાય છે અને બાકીના ત્રણ નય (શબ્દાદિક) તે ભાવ (પર્યાયાસ્તિક) નય કહેવાય છે આ શબ્દાદિનય શબ્દ પ્રધાન છે શબ્દની મુખ્યતાવાળા છે. આ વ્યાખ્યા શ્રીમાન જિન ભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણના કથનને અનુસરનારી છે; અને શ્રીમાન સિદ્ધસેન દિવાકરજી તે પ્રથમના ત્રણ નયને દ્રવ્યાસ્તિક અને પાછલના ચાર નયને પર્યાયાસ્તિક
For Private And Personal Use Only
