________________
धर्मार्थकामतुल्यात्मा, गीतनृत्यादिकौतुकी। मनाग्मनोवचः कायाऽभिन्नो भवति मध्यमः ॥३२४॥
ધર્મ, અર્થ અને કામ-આ ત્રણે પુરુષાર્થને સરખા માનનારો, ગીત, નૃત્ય વગેરેના કૌતુકવાળો અને કંઈકમન, વચન, કાયાની અભિન્નતાવાળો અર્થાત્ મન, વચન, કાયાના કાંઈક સુમેળવાળો મધ્યમપુરુષ હોય છે.
અધમજીવો परापराधं व्याकुर्यात्, स्वापराधमपनुयात्। क्षणं रुष्येत् क्षणं तुष्येत्, संधया विधुरोऽधमः ॥३२५॥
મર્યાદા વિનાનો અધમજીવ, બીજાના અપરાધોને પ્રગટ કરે છે અને પોતાના અપરાધોને છૂપાવે છે. ક્ષણમાં રુષ્ટ દેખાય છે તો ક્ષણમાં તુષ્ટ બની ગયો હોય છે.
मन्ये परोपकारित्वमुत्तमादधमेऽधिकम्। येनापनीयते दोषरजोऽन्येषां स्वजिह्वया॥३२६॥
મારું માનવું છે કે – જે અધમ પોતાની જીભથી બીજાની દોષરૂપી રજને દૂર કરે છે, તે અધમ, ઉત્તમ કરતાં પણ અધિક ઉપકારી છે.
परमान्नं शुनः कुक्षौ, जर्जरे कलशे जलम् । सिंहीपयः कुप्यपात्रेऽधमे गुह्यं न तिष्ठति ॥३२७॥
કૂતરાના પેટમાં ખીર, જીર્ણ છિદ્રવાળા કળશમાં પાણી અને કાંસાના વાસણમાં સિંહણનું દૂધ ન રહે; તેમ અધમના પેટમાં
૭૬
