________________
मर्तव्यं वर्ततेऽवश्यं, कर्तव्यं कुरु सत्वरम् । धर्तव्यं धर शक्तः सन्, स्मर्तव्यं स्मरसुस्थितः ॥४१४॥
હે આત્મ! મરવાનું અવશ્ય છે. માટે સારી રીતે સ્થિર થઈ કરવાયોગ્ય કાર્યો જલ્દી કર. ધારણ કરવાયોગ્યનું જલ્દી ધારણગ્રહણ કર અને સ્મરણ કરવાયોગ્યનું જલ્દી સ્મરણ કર.
रोगपात्रमिदं गात्रं, न स्थिरे धनयौवने। संयोगाश्च वियोगान्ताः, कर्तव्या सुकृते रतिः ।।४१५॥
આ શરીર રોગનું પાત્ર છે. ધન કે યૌવન સ્થિર નથી. સંયોગો વિયોગના અંતવાળા છે માટે સુકૃતના કાર્યોમાં પ્રેમ કરવો જોઈએ.
ભવસ્થિતિ અને શોનું વિસર્જન सर्वसाधारणे मृत्यौ, कः शरण्यः शरीरिणः । श्रीमद्धर्मं विहायैकं, जन्ममृत्युजरापहम् ॥४१६॥
સૌને મૃત્યુ એક સરખું છે. એ મૃત્યુ સમયે જન્મ-જરામૃત્યુનો નાશ કરનાર ધર્મવિના પ્રાણીઓને બીજું કોણ શરણરૂપ છે? અર્થાત્ કોઈ શરણરૂપ નથી.
कालेन भक्ष्यते सर्वं, न स केनाऽपि भक्ष्यते । अनादिनिधनत्वेन, बलिष्ट विष्टपत्रये ॥४१७॥
કાળ બધાનું ભક્ષણ કરે છે પણ કાળનું ભક્ષણ કોઈ કરી શક્યું નથી. એ કાળ અનાદિઅનંત હોવાથી ત્રણ જગતમાં બલવાન છે.
૯૮
