________________
ધમધ-ગ્રંથમાળા : ૪ :
ઃ પુષ્પ જેવા પ્રકારનાં કર્યો હોય, તેવી રીતે જ કદાચિત દેવકમાં, કદાચિત નરકોનિમાં અને કદાચિત આસુરી નિમાં ગમન કરે છે.
તેઓ કઈ વાર ક્ષત્રિય થાય છે, કેઈ વાર ચાંડાલ થાય છે, કેઈ વાર બુકકસ% થાય છે, કેઈ વાર કીડા કે પતંગ થાય છે તે કઈ વાર કુંથવા કે કીડી પણ થાય છે.
કર્મથી વિંટાયેલા પ્રાણીઓ આ પ્રકારે વિવિધ એનિઓમાં ફરે છે અને ક્ષત્રિયની જેમ સર્વ અર્થથી નિવૃત્ત થતા નથી.
કર્મના પાશથી જકડાયેલા અને તેથી બહુ દુઃખ પામેલા જીવ અમાનુષી નિઓમાં હણાય છે.
“કર્મોને ક્રમિક નાશ થયા પછી શુદ્ધિને પામેલા જીવે અનુક્રમે મનુષ્યભવને પામે છે.
મનુષ્ય શરીર પામીને પણ તે સત્ય ધર્મનું શ્રવણ દુર્લભ છે કે જે ધર્મને સાંભળવાથી જ તપશ્ચર્યા, ક્ષમા અને અહિંસાને પામે.
કદાચિત્ તેવું શ્રવણ પણ થાય છતાં શ્રદ્ધા તે અત્યંત દુર્લભ છે, કારણ કે ન્યાયમાર્ગ(મુક્તિમાર્ગ)ને સાંભળ્યા છતાં પણ ઘણા છે તે પ્રમાણે શ્રદ્ધા-રુચિવાળા નથી દેતા.
મનુષ્યત્વ, શાસ્ત્રશ્રવણ અને શ્રદ્ધા પામ્યા પછી પણ
* જેની માતા બ્રાહ્મણ તથા પિતા ચાંડાલ હોય તે બુક્કસ કહેવાય છે. + મનુષ્ય સિવાયની, ખાસ કરીને નરક અને તિર્યચ.
