________________
સાતમું :
શવ અને શકિત જે વિદ્યાધ્યયન નહિ કરવાથી મૂર્ખ રહ્યો. આ કારણથી પુરહિત કાશ્યપ ગુજરી જતાં રાજાએ બીજા કેઈને પુરહિત બનાવ્યા. એ પુરોહિત એક દિવસ ખૂબ ઠાઠમાઠથી કપિલના ઘર આગળથી પસાર થયે, એટલે કપિલની વિધવા માતાને બહુ લાગી આવ્યું. તે જોઈને કપિલે તેને કારણ પૂછ્યું ત્યારે માતાએ કહ્યું કે-“બેટા ! જે તું ભણી-ગણીને હોશિયાર થયો હોત તે આજે રાજપુરોહિતની સાહેબી ભેગવતે હોત ને બધા લોકો તને ખમ્મા ખમ્મા કરતા હત. પણ તું કંઈ ભણ્યો-ગ નહિ, એટલે તારા બાપનું પદ આજે બીજો ભેગવે છે. અરેરે! આ તે “ખેદે ઊંદર અને ભગવે ભેરીંગ તેના જેવું થયું !”
આ વચનો સાંભળીને કપિલને બહુ લાગી આવ્યું, તેથી ડી વાટખરચી લઈને તે શ્રાવસ્તી નગરીએ ગયા અને ત્યાં માધુકરી (ભિક્ષાવૃત્તિ) કરીને ઈંદ્રદત્ત નામના ઉપાધ્યાયની પાઠશાળામાં ભણવા લાગ્યું. એ રીતે કેટલેક કાલ વિદ્યાધ્યયન કરતાં તેની મૂર્ખતા ઘણે અંશે ઓછી થઈ અને તેની ગણના એક હોશિયાર છાત્ર તરીકે થવા લાગી. પણ એવામાં તે મનેરમા નામની એક વિધવા બ્રાહ્મણીના પરિચયમાં આવ્યો અને તેના પ્રેમમાં પડ્યો. ખરેખર !
સથવારા જમવો, મારો વલોપાયા
कामग्गहो दुरप्पा, जेणभिभूयं जगं सव्वं ॥" “સર્વ ગ્રહોનું ઉત્પત્તિ સ્થાન અને સર્વ દેને ભંડાર એ કામગૃહ તે મહાગ્રહ છે કે જે દુરાત્મા સર્વ જગતને પરાભવ પમાડે છે. છ
