________________
તેમાં આપેક્ષિક સૂક્ષ્મતા છે.
પણ પરમાણુ સ્વાભાવિક રીતે જ સૂક્ષ્મ છે, તેથી તેમાં અનપેક્ષિક સૂક્ષ્મતા છે. સ્થૂલતા :
સ્થૂલતા પણ આપેક્ષિક અને અનપેક્ષિક એમ બે પ્રકારની છે. ચણાથી બોર અને બોરથી સફરજન કદમાં મોટું છે, તેથી તે આપેક્ષિક સ્થૂલતા છે.
પણ લોકવ્યાપ્ત મહાત્કંધ - આકાશમાં સ્વાભાવિક સ્કૂલતા છે. એટલે તે અનપેક્ષિક છે. આકાર : ત્રિકોણ, ચતુષ્કોણ, ગોળ, અર્ધગોળ વગેરે આકાર કે સંસ્થાન છે.
ભેદ :
પદાર્થના ટુકડા, ઝીણો ભૂકો વગેરે ભેદ છે. અંધકાર :
દષ્ટિને રોકનાર અંધકાર છે. છાયા :
વૃક્ષાદિને કારણે છાંયડો થાય છે તે તથા મનુષ્યોના પડછાયાને છાયા કહે છે. • ઉધોત :
આગિયા તથા ચંદ્રમાના શીતળ પ્રકાશને ઉઘાત કહે છે. આતપ :
સૂર્ય તથા સૂર્યકાન્ત વગેરે મણિરૂપ પૃથિવીકાયમાં જે ઉષ્ણ પ્રકાશ હોય છે, તે આતપ કહેવાય છે.
આ સર્વ પુદ્ગલના વિકાર છે, તેથી પૌદ્ગલિક છે.
ધર્મદ્રવ્ય (૧૭)
गइपरिणयाण धम्मो पुग्गलजीवाण गमणसहयारी । तोयं जह मच्छाणं अच्छंता णेव सा णेई ।। १७ ।।
૧૭
