________________
સિદ્ધ પરમેષ્ઠીનું સ્વરૂપ (૫૧) णट्ठट्ठकम्मदेहो लोयालोयस्स जाणओ दट्ठा । पुरिसायारो अप्पा सिद्धों झाह लोय - सिहरत्थो ।। ५१ ।।
नष्टाष्टकर्मदेहो लोकालोकस्य ज्ञायको द्रष्टा । पुरुषाकार आत्मा सिद्धो ध्यायेत लोकशिखरस्थ: ।। ५१ ।।
જેણે આઠ કર્મરૂપી દેહનો નાશ કર્યો છે. જે લોક - અલોકને જાણનાર (અને) દષ્ટા છે; પુરુષાકાર છે; લોક-શિખર પર બિરાજમાન છે તે આત્મા સિદ્ધ છે. (તેમનું) ધ્યાન કરો. ૫૧.
આત્મગુણને રોકનાર પુદ્ગલવિશેષને કર્મ કહે છે. આ કર્મોને કારણે જીવ સ્વતંત્ર થઈ શકતો નથી. કર્મફળની પરંપરામાં તે પરાધીન બની રહે છે. આ કર્મો ત્રણ પ્રકારનાં છે : દ્રવ્યકર્મ, ભાવકર્મ અને નોકર્મ. જ્ઞાનાવરણાદિ આઠ કર્મ દ્રવ્યકર્મ છે. રાગ-દ્વેષ - મોહાદિ આત્મવિકાર ભાવકર્મ છે. અને શરીરાદિ બાહ્ય પુદ્ગલ નોકર્મ છે. જે આત્મા આ ત્રણે પ્રકારનાં કર્મોથી રહિત છે; જે લોક અને અલોકનો જ્ઞાતા તથા દૃષ્ટા છે; અંતિમ શરિર કરતાં થોડા નાના આકારવાળો છે અને લોકના અગ્ર ભાગમાં સ્થિત છે તે સિદ્ધ પરમેષ્ઠી છે. તેમનું ધ્યાન કરવું જોઈએ.
આચાર્ય પરમેષ્ઠી (૫૨)
दंसण - णाण - पहाणे वीरियचारित्तवरतवायारे ।
अप्पं परं च जुंजइ सो आइरिओ मुणी झेओ ।। ५२ ।।
दर्शनप्रधाने वीर्यचारित्रवरतप आचारे ।
आत्मानं परं च युनक्ति स आचार्यो मुनिर्येयः ।। ५२ ।।
જે મુનિ દર્શન, જ્ઞાન, વીર્ય, ચારિત્ર (અને) ઉત્તમ તપરૂપી આચારમાં પોતાને અને અન્યને જોડે છે. તે આચાર્ય ધ્યાનાર્હ છે. ૫૨.
૪૬
