________________
યોગાવંચકની પ્રાપ્તિ - બેના લાભવાળા
| 311
મોટા વિષયો સુધી ફેલાતો જાય, આ વૈરાગ્યચક. આમ જે પોતાના લક્ષ્યભૂત યમવગેરે માટે અવ્રત અને અનિયમ સર્વત્ર વ્યાપક બનેલા. હવે ખરો ઇચ્છુક હોય, તે હંમેશા એ માટેના ઉપાયોમાં વ્રત- નિયમો દરેક વસ્તુ, સમય, પ્રસંગે આવતા પ્રવૃત્ત હોય. જાય, તે છેવટે મહાવ્રતો સુધી પહોંચાડે, આ વ્રતચક્ર. આ માટે જ આ પ્રવૃત્તચક્યોગીઓ ‘શુશ્રુષા, શરીરથી માંડી બાહ્ય દરેક વસ્તુઓમાં હું અને શ્રવણ, ગ્રહણ, ધારણ, વિજ્ઞાન, ઉહા, અપોહ અને મારું... આમ પરમાં સ્વભાવ માનવાનું જબરદસ્ત તત્ત્વાભિનિવેશ બુદ્ધિના આ આઠ ગુણોથી યુક્ત વિપરીત વર્તુળ દોરાયેલું. હવે આત્મા, આત્માના હોય છે. (આનું વિવેચનયોગદષ્ટિ સમુચ્ચય ભાગ-૧માંથી ગુણો, આત્માના હિતમાં જ હું અને મારાપણાના જોઈ લેવું.) ભાવ વધતા જાય, આમ બધા કારકો સ્વ= આત્મ- તથ- વળી, ભાવમાં રચાવા માંડે આ આત્મભાવચક છે. જેમ માથાવયોગાત્યા તવ નામના લોકોથી લોકોમાટે લોકોદ્વારા ચલાવાતી પદ્ધતિ પsfથારિયોપ્રયોતિ તદિઃારરૂા લોકશાહી કહેવાય છે, તેમ જ્યારે ખરેખર આત્મા आद्यावञ्चकयोगाप्त्या-योगावञ्चकयोगाप्त्या માટે, આત્માથી આત્માદ્વારા પ્રવૃત્તિઓ ચાલે ત્યારે દેતુમ્તયા, તન્યદયનામિન-ક્રિયાવગ્રતાડખરી આત્માહી આવે. આ છકારક નિજસ્વરૂપે વેચકયતામિના, તવષ્યમવ્યતવમૂતા , (તે) પ્રગટાવવાનો પુરુષાર્થ પણ પ્રવૃત્તચક્રનો એક ભાગ વિત્યા થારિદ, વચેત્યાદ-યો પ્રયાછે. આત્મામાં છ કારકની વિચારણામાટે જુઓ -ઝધિકૃતસ્ય, કૃતિ-વં તદવો-યોવિઃ યોગદષ્ટિસમુચ્ચય ભાગ-૧ (પૃષ્ઠ ૨૦૩ વગેરે) ‘મિતિ” તિષ: શરૂા.
આ પ્રવૃત્તચકયોગીઓ ઇચ્છાયમ અને ગાથાર્થ આ પ્રવૃત્તચકયોગીઓ આઘાપ્રવૃત્તિયમ સમાશ્રય કરીને રહ્યા હોય છે. એટલે કે વંચક્યોગની પ્રાપ્તિથી બાકીના બે અવંચક્યોગના આયોગીઓ આબેયમને આરાધતા હોય છે અને લાભવાળા છે, અને યોગપ્રયોગના અધિકારી છે સ્થિરયમ તથા સિદ્ધિયમના ઇચ્છુક હોય છે. માત્ર એમ તેના જાણકારો કહે છે. ઇચ્છુક નહીં, એ બેયમની પ્રાપ્તિમાટેના જે યોગ્ય યોગાવંચકની પ્રાપ્તિ બેના લાભવાળા ઉપાયો છે, તેમાં પ્રવૃત્તિ કરવા દ્વારા તે બે યમને ટીકાથી આ પ્રવૃત્તચયોગીઓ યોગાવંચકપામી જવા ઉત્કટ ઝંખનાવાળા છે. સારા કાર્યો યોગની પ્રાપ્તિરૂપ હેતુથી ક્યિાવંચક અને ફળાવંચક કરવાની ઇચ્છા એ માટેયથાશક્તિ પ્રયત્ન વિનાની - આ બે યોગના લાભવાળા બને છે, કેમકે તેઓ હોય, તો લુખ્ખી છે. બળવાળી નથી. મન આ બેયોગમાટે અવંધ્યભવ્ય છે – અવશ્ય યોગ્ય મનાવવાની વાતરૂપ છે. સાધુ થવાની ખરી ઇચ્છા છે. તથા આ જ યોગીઓ અધિકતયોગના પ્રયોગ વાળો એ માટે સતત તપ-ત્યાગમાં રમતો હોય. માટે અધિકારી છે, એમ યોગના જાણકારો કહે છે. સમય મળેને સામાયિકમાં ઝટ બેસી જાય કેમકે વિવેચનઃ પ્રવૃત્તચક્યોગીઓને યોગાવંચક’ સામાયિકમાં એ પોતાને સાધુ જેવો અનભવી શકે નામના યોગની પ્રાપ્તિ થયેલી હોય છે. આ યોગછે. એના રજાના દિવસો પોસામાં હોય. એ સતત પ્રાપ્તિના બળે કિયાવંચક અને ફલાવંચક આ બે સાધુસેવામાં લાગેલો હોય. સાધુબહુમાન ઉછળતું યોગના લાભવાળા છે. અર્થાત્ સાધુ-સજજનાહોયને સાધુની નિંદાથી ડરતો હોય.
દિના ઉત્તમયોગના પ્રભાવે જ આ યોગીઓ
