Panch Sutram

Author(s): Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust

Page 45

પંચસૂત્ર
૩૨
પહેલું સૂત્ર
र्गस्थितेषु' एतद्विपरीतेषु, ‘मार्गसाधनेषु' पुस्तकादिषु, 'अमार्गसाधनेषु' खड्गादिषु 'यत्किञ्चिद्वितथमाचरितं' अविधिपरिभोगादिना । 'अनाचरितव्यं' क्रियया। 'अनेष्टव्य' मनसा । 'पापं' पापकारणत्वेन । 'पापानुबन्धि' तथाविपाकभावेन । सूक्ष्मं बादरं वा, स्वरूपतः । कथमेतदाचरितं ? इत्याह-'मनसा वाचा कायेन वा' । कृतं चात्मना १, कारितं चान्यैः २, अनुमोदितं वा परकृतम् ३, एतदपि रागेण वा, द्वेषेण वा, मोहेन वा । अत्र वा जन्मनि, जन्मान्तरेषु वा । अतीतेषु 'गर्हितमेतत्' कुत्सास्पदम् । 'दुष्कृतमेतत्' सद्धर्मबाह्यत्वेन । 'उज्झितव्यमेतत्' हेयतया । 'विज्ञातं मया कल्याणमित्रगुरुभगवद्वचनात्' । भगवद्वचनप्राप्तौ प्राय इयमानुपूर्वीत्येवमुपन्यासः । ‘एवमेतदिति रोचितं श्रद्धया' तथाविधकर्मक्षयोपशमजया । ततः किं ? इत्याह-'अर्हत्सिद्धसमक्षं' तानधिकृत्य 'गर्थेऽहमिदं', कुत्सामीत्यर्थः । कथम् ? इत्याह-'दुष्कृतमेतत्' । 'उज्झितव्यमेतत्' । 'अत्र' व्यतिकरे 'मिच्छा मि दुक्कडं' वारत्रयं पाठः । व्याख्या अस्य अर्थविशेषत्वात्प्राकृताक्षरैरेव न्याय्या, नियुक्तिकारवचनप्रामाण्यात् । आह च नियुक्तिकारः
मित्ति मिउमद्दवत्ते च्छत्ति य दोसाण छायणे होइ। मित्ति य मेराए ट्ठिओ दुत्ति दुर्गच्छामि अप्पाणं ॥ कत्ति कडं मे पावं डत्ति य डेवेमि तं उवसमेणं । एसो मिच्छादुक्कड़पयक्खरत्यो समासेणं । (मा. न. ६८६-६८७)
સૂત્રાર્થ– અરિહંત આદિના શરણે ગયેલો હું દુષ્કતની ગર્તા કરું છું. અરિહંતોના વિષે, સિદ્ધોના વિષે, આચાર્યોના વિષે, ઉપાધ્યાયોના વિષે, સાધુઓના વિષે, સાધ્વીઓના વિષે, બીજા પણ સામાન્યથી માનનીય અને પૂજનીય એવા ગુણાધિકોના વિષે, માતાઓના વિષે, પિતાઓના વિષે, બંધુઓના વિષે, મિત્રોના વિષે, ઉપકારીઓના વિષે, સામાન્યથી સમ્યકત્વ આદિ મોક્ષમાર્ગમાં રહેલા અથવા કુર્માર્ગમાં રહેલા જીવોના વિષે, મોક્ષમાર્ગના સાધનરૂપ પુસ્તકાદિના વિષે કે મોક્ષમાર્ગના સાધન નહિ એવા 'તલવાર આદિ પદાર્થોના વિષે, જે કાંઇ વિપરીત
૧. તલવાર આદિનો બીજાને મારવા આદિ માટે ઉપયોગ કરવો તે તલવાર આદિને વિષે . . विपरीत आय२९ माय.