________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૨૫
અર્જુન ખેડૂતને પાંચે અંગના આભૂષણનો પ્રસાદ આપ્યો અને રાજાએ તેને મુખ્ય પુરુષ બનાવ્યો. હવે કલિપુરુષ પોતાનો પ્રભાવ અહિં કેવો પ્રવર્તશે, તે કહેવા લાગ્યો. 3. કલિકાળનો પ્રભાવ
-
વર્ષાકાળ અને કલિકાલ એ બંનેની અત્યારે એક સરખી રાજ્યસ્થિતિ જય પામી રહેલી છે. વર્ષાકાળમાં સર્વ જગોપર પૃથ્વી ઉગેલા અંકુરાવાળી હોય છે, લોકો આનંદથી રોમાંચિત હોય છે, જળની મોટી વૃદ્ધિ થાય છે. કલિકાળમાં જડબુદ્ધિ વગરના લોકોની વૃદ્ધિ થાય છે, વર્ષામાં જગત્ કમલ વગરનું, કલિમાં શોભા વગરનું, વર્ષામાં મલિન-શ્યામમેઘની ઉન્નતિ થાય છે, કાલમાં અન્યાયના ધનની ઉન્નતિ થાય છે. વર્ષામાં દરેક ઘ૨માં સર્પો પ્રવેશ કરે છે, કલિમાં બેવચનીલોકો હોય છે, વર્ષામાં માર્ગનો લોકો ત્યાગ કરે છે, કલિકાળમાં સત્યમાર્ગનો લોકો ત્યાગ કરે છે.
આવી જ રીતે કલિકાળને ગ્રીષ્મ ઋતુ સાથે સરખાવે છે. ઉષ્ણ ઋતુમાં જલ-પાન સંતોષ પમાડનાર થાય છે, તેમ કલિમાં દુર્જનનો સમાગમ, ઉષ્ણ ઋતુમાં ગોવાળો અને સૂર્યનાં કિરણો કઠોર થાય છે. ગ્રીષ્મકાળમાં તૃષ્ણા અટકતી નથી, તેમ કલિકાલમાં ધનની તૃષ્ણા પૂર્ણ થતી નથી. ઉનાળામાં રાત્રિનો આરંભ હર્ષ માટે અને કલિમાં દોષારંભ પણ હર્ષ માટે થાય છે. કલિકાલમાં વૈરની ઉત્પત્તિ થાય છે. જૂઠ બોલવાની પટુતા ચોરી કરવાનું ચિત્ત, સજ્જનોનું અપમાન, અવિનયથી બુદ્ધિ, ધર્મમાં શઠતા, ગુરુને ઠગવા, ખુશામતવાળી વાણી જે સાક્ષાત્ કે પરોક્ષમાં નુકશાન કરનારી હોય-આ સર્વે કલિયુગ મહારાણાની વિભૂતિઓ સમજવી.
ધર્મ તો માત્ર દીક્ષા લેનારને જ, તપ કપટથી, સત્ય તો દૂર રહેલું હોય, પૃથ્વી અલ્પફળ આપનારી, રાજાઓ કુટિલ અને ઠગીને દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરનારા, લોકો સ્ત્રીઓને આધીન; સ્ત્રીઓ અને અતિચપલ, બ્રાહ્મણો એકાંત લાભ કરનારા, સાચા સાધુઓ સીદાશે અને દુર્જનોનો પ્રભાવ વધશે. ઘણે ભાગે કલિનો પ્રવેશ થયા પછી અન્યાય પ્રવર્તશે.
વળી અવાડામાંથી કુવાઓ ભરાશે, ફુલથી વૃક્ષો છેદાશે,, ગાય વાછ૨ડાને ધાવશે, સર્પની પૂજા થશે પણ ગરુડની નહીં, કપૂર-ચંદન વગેરે ખરાબ ગંધવાળા થશે. આમ્રવૃક્ષો કાપીને બાવળનું રક્ષણ કરવા માટે ઉંચી વાડો કરાશે. આ સર્વ દાખલાઓથી મારી
રાજ્યવ્યવસ્થા જાણવી.
રાજાએ કહ્યું કે, ‘આ તો પ્રત્યક્ષ વિરોધી દાખલા જણાવ્યા. ત્યારે કલિરાજાએ કહ્યું કે,' આનો પરમાર્થ અહિં બીજો છે તે સાંભળ. હે રાજન્, આટલા દિવસ તો ખેડુતો કૂવામાંથી અવાડા ભરતા હતા, તેથી ધન, ધાન્ય જળથી શોભતા હતા. હવે નવા નવા ક૨ (Texes)
