________________
૩૬૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ પ્રમાણે પડ્યો તે જ પ્રમાણે ચેષ્ટા વગરનો જાણે થાંભલો હોય તેવો જ રહ્યો. ત્યારપછી એકદમ કાળી કાંતિવાળો, વિકરાળ કાયાવાળો, ઇન્દ્રના ભુજાદંડ સરખો સર્પ બનીને તે તે જ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યો. તેને પણ ઉત્તર આપતો નથી, એટલે તેના શરીર પર સર્વે સખત જોરદાર ભરડો લીધો અને શરીરની પીડા કરવા લાગ્યો. વળી મસ્તકપર ડંખ દીધો. તે સર્પના ઉપદ્રવથી પણ તે પોતાના સત્ત્વથી ચલાયમાન ન થયો, ત્યારે તે દેવે ક્રૂરતા દેખાય તેવા ભયંકર મુખવાળો ભયંકર રાક્ષમ વિદુર્યો. તે કેવો હતો ? અગ્નિજ્વાલા સરખા ભયંકર કેશાગ્રવાળો, ખરબચડા અતિ કાળા કુંભના કાંઠા સરખા ભયંકર કપાળવાળા બીહામણી ડોકવાળા, પ્રેતાધિય-યમરાજાના પાડાના સંગવાળી રચનાથી ભયંકર ભુજાવાળા, ચીબી પ્રગટ પોલાણવાળી નાસિકાથી યુક્ત, ગોળાકાર પીળી તારાવાળા નયનથી યુક્ત, ઉટ સરખા ઘણા લાંબા હોટવાળા, અનિલાંબા દાંતરૂપ કોદાળાવાળા, અતિચપળ જ્વાલાની શ્રેણીથી ભયંકર વિજળીના તંતુ સરખી ચપળ જિલ્લાવાળા, સતત વહેતા રુધિર-પ્રવાહથી કાદવ કરતો, કઠોર ખુલ્લા મોટા ભાલા-બરછીવાળા, ટોપરા અને ખર્પર સમાન કર્ણવાળો, લાંબી કંધરા-યષ્ટિ ઉપર રહેલ બેડોળ સુક્કા તુંબડા સમાન મસ્તકવાળા, અતિપ્રગટ અલ્પ અવકાસમાં સંકડાઇને રહેલા માત્ર હાડકાના સમૂહમય હૃદયવાળો, એક સરખા નહિ પણ વિષમ અવ્યવસ્થિત માંસ વગરના સુકલકડી સરખા ભયંકર હસ્તવાળા, પીઠભાગના હાડકાંમાં પ્રવેશ કરેલ તુચ્છ જેનો ઉદરભાગ ખાલી છે, જેનો કટીબાગ પાતળો છે, જેનો સાથળ તેમજ જંઘાયુગલ સ્મશાનમાં રહેલાં હાડકા તેમજ ઠુંઠા સમાન દુર્બલ છે, અતિચપ્પડ અને ટીપેલા આકાર સરખા પ્રમાણ રહિત અગ્રપદવાળા, અતિપ્રગટ શુષ્ક ઉત્કટ નસોથી બંધાએલા હાડકા માત્ર શરીરવાળા, બાળનોળિયા અને કાચંડાનું કર્ણાભૂષણ કરેલ છે તેમજ મસ્તકોની બનાવેલી માળા ધારણ કરનાર, ફુત્કાર કરનાર અજગર જેની ભુજામાં લટકી રહેલો છે, જેના ડાબા હસ્તમાં લોહીથી ભરેલા મનુષ્યના મસ્તકના ટૂકડા તથા કાન રહેલા છે. ફરી ફરી ઘર્ષણ કરવા માટે પોતાની છરીને ધારદાર તીર્ણ કરતો, ફાડેલા દંતાળા મુખમાંથી જ્વાળા-સમૂહ અને વિજળી સરખા દેખાવ કરવામાં તત્પર બનેલો, અતિશય બીભત્સ અને ભયંકરરૂપ કરી પોતાને પ્રગટ કરતો, દિશા અને વિદિશાઓને ચીરતો, પર્વતોનાં શિખરોને પાડી નાખતો, અદ્યાર્ટહાસ્યના શબ્દોથી દૂર રહેલાઓને પણ અતિશય બીવરાવતો હતો.
આવા પ્રકારનું ભયંકર રાક્ષસનું રૂપ કરીને ભય પમાડવા છતાં તલના ફોતરાના ત્રીજા ભાગ જેટલો અતિ અલ્પપ્રમાણમાં પણ જ્યારે કામદેવ શ્રાવક પોતાની પ્રતિજ્ઞાથી ચલાયમાન ન થયો, કે ક્ષોભ ન પામ્યો, પરંતુ અડોલ રહ્યો; એટલે સમીપે આવીને તે દેવ બરછીછરીના ઘા મારવા લાગ્યો, તો પણ અચલાયમાન ચિત્તવાળો, તેણે કરેલી વેદના સુખથી
