________________
૩૧૭
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ સમયે ગર્ભ ઉત્પન્ન થયો. બંને સાથે ગર્ભવતી બની. ચંડાલિનીને પુત્ર અને શેઠાણીને પુત્રી જન્મી. કોઇને ખબર ન પડે તેમ શેઠાણીની દાસીએ પુત્રી ચંડાલિનીને આપી અને તેનો પુત્ર શેઠપત્નીને અર્પણ કર્યો.
પોતાના સ્વાર્થના કાર્ય કરવામાં તત્પર એવા અપૂર્વ કાર્ય નિર્વાહ કરનાર દૈવના વિનોદ સરખો યુવતિવર્ગ કાર્યને અકાર્ય, અકાર્યને કાર્ય ક૨વા તૈયાર થાય છે. પર્વતના વેતી નદીના વાંકા કાંઠા ઉ૫૨ વળી ગએલા વૃક્ષની જેમ શેઠાણી દ૨૨ોજ ચંડાલીના પગમાં પુત્રને પાડીને તે એમ કહેતી હતી કે, ‘હે સખી ! તારા પ્રભાવથી આ પુત્ર દીર્ઘકાળ સુધી જીવતો રહે. ‘ તે બંનેનો સ્નેહ-સંધિનો સંબંધ વજ્રલેપ સરખો કોઇ વખત ન તૂટે તેવો સજ્જડ બંધાઇ ગયો. ‘ મેતાર્ય ‘ એવું પુત્રનું નામ સ્થાપન કર્યું.
સમગ્ર કલાઓનો અભ્યાસ કર્યો. પેલો દેવ આવીને સદ્ધર્મ માર્ગનો પ્રતિબોધ કરે છે અને કહે છે કે, ‘ તારા આગલા ભવનો મિત્રદેવ છું. તેં સંકેત કર્યો પ્રમાણે દીક્ષા-પ્રાપ્તિ કરાવવા માટે હું તને સ્મરણ કરાવવા આવ્યો છું, તો હવે દીક્ષા ગ્રહણ કર. તું વિષયાસક્ત બની સંતોષથી પરાડમુખ બની નરકના કૂવામાં પડવાનો ઉદ્યમ કરી રહેલો છે અને હું ધર્મનો ઉપદેશ આપું છું, તે પ્રમાણે કરતો નથી.
"વિષયોમાં આસક્ત થએલો પ્રાણી ચિન્નારૂપ ચિતાના અગ્નિના ઇન્પણા જેવો છે, વિષયાધીન આત્મા પ્રૌઢ અપકીર્તિ મેળવવા માટે મદિરાના ઘડા જેવો છે, વિષયમાં મૂઢ થએલો જીવ મહાસંકટવાળા સ્થાનને મેળવનાર થાય છે, વિષયો તરફ પ્રીતિવાળો મનુષ્ય ખરાબ યોનિના નગર તરફના માર્ગે ચડેલો છે.' (125) ‘ઉછળતા કલ્લોલ સમૂહવાળા સમુદ્રમાં પ્રવેશ ક૨વો સારો છે, જ્વાલા-સમૂહથી ભયંકર અગ્નિમાં ક્રીડા કરવી સારી છે, અથવા સમરાંગણમાં અંગેઅંગના છેદ કરવા સારા છે, પણ અધમ વિષયોની તૃષ્ણા કરવી નકામી છે."
ત્યારે તે દેવતાને મેતાર્ય કહેવા લાગ્યો કે, ‘અરે! આજે મારા માટે આ વ્રત કરવાનો અવસર છે! ખરેખર આજે તો પ્રથમ કોળિયો ગ્રહણ કરતાં વચ્ચે માખી આવીને પડ઼ી, તેના સરખું આ કહેવાય. સર્વથા તું કેવા પ્રકારનો મિત્ર, દેવ કે અસુર છે કે જે, આ નવીન યૌવનમાં પ્રાપ્ત થએલા વિષયો છોડાવે છે. હું તને પૂછું છું કે, કોઇ રાજ્ય પ્રાપ્ત થયું હોય અને તેનું મળેલું રાજ્ય ટળાવે-છોડાવે, તો તેને મિત્ર ગણવો કે શત્રુ ગણવો ? એટલે દેવતા ચાલ્યો ગયો. ૩૦૮
ત્યારપછી શેઠે મેતાર્ય માટે અતિરૂપવતી અને લાવણયથી પૂર્ણ વદનવાળી આઠ કન્યાઓ સાથે વિવાહ કર્યો. હવે ઘણી મોટી ઋદ્ધિ સહિત પાણિગ્રહણ માટેનો લગ્નોત્સવ
