________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૩૧૫
કર્મરાશિને ક્ષય કરવા સમર્થ એવું મનુષ્યપણું પામીને અવિ વેકી મનુષ્ય ઘણેભાગે પાપકર્મ કરનારો થાય છે. જ્ઞાન,દર્શન, ચારિત્રરૂપ ત્રણ- રત્નોના ભાજન સ્વરૂપ મનુષ્ય ભવમાં પાપકર્મ કરવા, તે સુવર્ણ ભાજનમાં મદિરાને ભરવા સરખું છે. સ્વયંભુરમણના એક કિનારે ઘુંસરું અને સામા કિનારે ખીલી નાખી હોય અને તરંગ-યોગે ઘુંસરું અને ખીલીનો યોગ થઇ જાય, તે બનવું અશક્ય છે, તેમ મળેલ મનુષ્યપણારૂપ રત્ન તે જુગારમાં રત્ન હારી જવા બરાબર છે.
સ્વર્ગ અને મોક્ષ-પ્રાપ્તિના કા૨મભૂત મનુષ્યજન્મની પ્રાપ્તિ થવા છતા ખેદની વાત છે કે, જીવ નરકના ઉપાયભૂત એવાં પાપકર્મ કરવા માટે ઉદ્યમવાળો થાય છે. જે મનુષ્યપણાની અભિલાષા અનુત્તર દેવતાઓ રાખે છે, તેવું તેં અત્યારે મેળવેલું છે, છતાં પાપી જીવો પાપમાં જ જોડાય છે.' ભાઈ મુનિએ કહેલો ઉપદેશ મુનિચન્દ્ર રાજાએ સાંભળ્યો અને કહ્યું કે, ‘ આપે સત્ય વસ્તુ જણાવી અને સંયમ-પ્રાપ્તિના મનોરથ કર્યાં. પિતા તુલ્ય વડીલ બન્ધુએ આ બાનાથી મને સુંદર શિક્ષા-ઉપદેશ આપ્યો. ત્યારપછી બંનેને દીક્ષા આપી.
રાજકુમાર નિશ્ચલ ચિત્તથી પ્રવ્રજ્યાનું પાલન કરતો હતો. બીજો બ્રાહ્મણ પણ તે જ પ્રમાણે પાળતો હતો. માત્ર તેના હ્રદયમાં આ એક વસ્તુ ખટકતી હતી કે, મારાં અંગોને છૂટાં પાડી હેરાનગતિ કરાવીને બળાત્કારથી મને દીક્ષા લેવરાવી. સુંદર નિષ્પાપ દીક્ષા પાલન કરીને તે બંને એક દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થયા અને તેઓએ પરસ્પર આ પ્રમાણે સંકેત કર્યાં. અહિંથી આપણા બેમાંથી જે કોઇ પ્રથમ મનુષ્યભવમાં જાય, તેને દેવલોકમાં રહેલા દેવે ગમે તે રીતે પ્રતિબોધ કરવો અને દીક્ષા લેવરાવવી.
૭૧. મેતાર્થમુનિની કથા
બ્રાહ્મણ દેવ ત્યાંથી ચ્યવીને રાજગૃહ નગરમાં આગળ સાધુપણામાં કરેલ દુગંછા દોષના કારણે નિંદનીય એવી ચાંડાલણીના ગર્ભમાં ઉત્પન્ન થયો. તે જ નગરમાં ક્રોડ સુવર્ણ અને રત્નના સ્વામી એવા કોઇક શેઠને એક પત્ની હતી, જે પોતાના પતિના મનરૂપી મદોન્મત્ત હાથીને વશ કરનાર હતી, પરંતુ તે મરેલાં બાળકોને જન્મ આપતી હતી, એટલે આ શેઠાણીએ તે ચંડાલપત્ની સાથે લાંબા કાળની સ્થિર સાચી શ્રદ્ધાવાળી પ્રીતિ બાંધી. દ૨૨ોજ માંસ વેચવા માટે તેને ઘરે આવતી હતી. ૩૦૭
સુંદર વજ લેપ સરખી તેઓની પરસ્પર પ્રીતી જામી. ‘પોતાની ઘરની ગુપ્ત હકીકત કહેવી, તેણે કહેલ રહસ્યનું અખંડિત રક્ષણ કરવું અર્થાત્ ગમે તે સંયોગમાં બીજાને ન કહેવું, એકબીજાને વારંવાર મળવું-તે યથાર્થ સાચી મૈત્રીને પ્રકાશિત કરે છે. ‘ શેઠાણીને પણ તે
