________________
૪૫૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ આ સ્ત્રીઓરૂપી પરબડીઓને કરી છે."
આ કારણે રાજાદિક વગેરેના મનમાં વારંવાર પારાવાર દુઃખની વેદના થાય છે, પરંતુ કોઇ પણ આનો અલ્પ પણ પ્રતિકાર કરવા સમર્થ થઇ શકતા નથી. તે સત્યકીને અતિગુણવાળા અને વિદ્યાવાળા અનેક લોકોને ગૌરવ કરવા યોગ્ય નંદીશ્વર અને નંદી નામના બે શિષ્યો હતા. કોઈક સમયે પુષ્પક વિમાનથી ઉજ્જૈણીમાં પહોંચીને, શિવાદેવી (ચેટકપુત્રી)ને છોડીને પ્રદ્યોતરાજાનું આખું અંતઃપુર તેણે રતિક્રિયાથી ઘર્ષિત કર્યું. એટલે ભયંકર ભૂકુટીથી ઉગ્ર ભાલતલવાળો ચંડપ્રદ્યોત રાજા મંત્રીઓને ઠપકો આપતાં કહે છે કે, “અરે ! તમારી બુદ્ધિઓ કેમ બુઠ્ઠી થઇ ગઈ છે, શું તમે બુદ્ધિના બેલોને મારે હળમાં જોડવા ? અરે લડાઇ કરી, નિગ્રહ કરીને કે પકડીને તમે તેને અટકાવતા કેમ નથી ? શું તમે તમારી ભાર્યાઓને છૂટી મૂકી છે ખરી ? એટલે મંત્રી સાથે મંત્રણા કરી સર્વાગ સુંદરતાના ગૃહ સમાન એક ગણિકાને કહ્યું કે, “હે ઉમા ! કોઇ પ્રકારે તારી કળાથી તું તેને આધીન કર.
જ્યારે તે આકાશમાર્ગેથી અવંતિ નગરી આવતો હતો, ત્યારે એક આગલા હાથમાં ધૂપ ધારણ કરીને આગળ ઉભી રહેલી હતી. અનેક સ્ત્રીઓ તેને દેખવા માટે ઉભી થતી હતી અને તેની સન્મુખ જતી. જ્યારે કોઇ વખત આ સન્મુખ આવતો હતો, ત્યારે તેને બે કમલો બતાવતી હતી. જ્યારે પેલો વિકસિત કમલ લેવા પોતાનો હાથ લંબાવતો હતો, વિકસિત કમળ લેવા ઇચ્છતો હતો, ત્યારે આ ગણિકા અણવિકસિત કમળ અર્પણ કરતી હતી. ત્યારે પેલાએ પૂછ્યું કે, “કેમ આવું બીડાએલું કમળ આપે છે ? (૫૦) પેલીએ જવાબ આપ્યો કે, હજું તું વિકસિત કમળને યોગ્ય નથી. વિકસિત કમળ માટે હજુ તે સર્વથા અજ્ઞાત છે. અતિમહેંકતા પુષ્ટ સુંદર દેહ વિષે તું અનુરાગી છે, કારણ કે, સરખે સરખામાં અનુરાગી હોય. સામંતો, મંત્રીઓ, બ્રાહ્મણો, વણિકો, રાજાઓની મુગ્ધ સ્ત્રીઓમાં ક્રીડા કરનાર છો, પ્રૌઢ પ્રયાંગના કામશાસ્ત્રમાં નિપુણ એવી ગણિકાઓની સાથે સુરતક્રીડા જાણતો નથી. આથી તે તેની સાથે અતિઅનુરાગ પૂર્ણ હૃદયવાળો તેમજ ગાઢ પ્રેમના બંધનથી તેની સાથે હંમેશા રહેવા લાગ્યો, તેના ઉપર પરમ વિશ્વાસ રાખવા લાગ્યો. તે મંત્રીથી પ્રેરાએલી એવી તેણે કોઈ સમયે પૂછ્યું કે, “આ તારી વિદ્યાઓ તારી કાયાનો વિયોગ ક્યારે કરે છે ?' સ્ત્રીઓ બહારથી મનોહર આકૃતિવાળી હોય છે, પરંતુ હૃદયમાં તો શંખ સરખી કુટિલ હોય છે - તેમ નહિં જાણનારો તે આને સર્વ કહે છે કે, “જ્યારે હું તરુણીઓ સાથે રતિક્રીડાનો સંગમ કરું છું, ત્યારે મારી વિદ્યાઓ આ તરવારના અગ્રભાગ પર સંક્રમી જાય છે.' - ગણિકાએ તે વાત મંત્રીને જણાવી. તેણે રાજાને કહ્યું. એટલે રાજાએ તેવા બે ધીર અને જરૂરી જેટલી જ પ્રહાર કરવાની કળાવાળા પુરુષોને આજ્ઞા કરી કે, “જ્યારે સત્યની સુરત
