________________
૨૨
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ હોવાથી નગરના દરવાજે સામો આપ્યો. આવા સજ્જન પરોણા ઘરે આવેલા હોવાથી કેટલાક દિવસ પોતાના ત્યાં રોક્યા. અભુત ચરિત્રવાળી કમલવતીનું લક્ષ્મી માફક ગૌરવ કર્યું. માતાના પગે પડવા ગઇ, ત્યારે રુદન કરતી કમલિની માતાએ ખોળામાં બેસાડી આલિંગન કરીને કહ્યું કે, “પતિએ કરેલી પરાભવની અવસ્થામાં તું અહિં મારી પાસે કેમ ન ચાલી આવી ? તે વખતે વજ સરખા કઠોર હૃદયવાળી કેમ બની ? “દુઃખી એવી પુત્રીઓને પિતાનું ઘર અવશ્ય શરણ છે.” “હે માતાજી ! તેં મને જીવનદાન આપ્યું છે. મેં તમારી કુખ લજવી નથી. લગ્ન કર્યા ત્યારથી અત્યાર સુધી આ પ્રમાણે તારું વિજ્ઞાન વહન કરેલું છે.”
કુમાર ત્યાંથી આગળ ચાલ્યો અને ટૂંક સમયમાં કનકપુરમાં પહોંચી ગયો. નીતિનિપુણ કનકરાજાએ નગરની મોટી શોભા કરાવવા પૂર્વક પ્રવેશ કરાવ્યો. નગરમાર્ગમાં કુંવરકુંવરીનો પ્રવેશ જોવા આવેલા નાગરિકો અને નારીઓ અવનવી વાતો કરતા હતા, તે સાંભળતા સાંભળતા બંને રાજમાર્ગમાં જતા હતા. અરે ! જે વિરહાગ્નિથી બળી રહેલ કુમાર ચિતામાં પ્રવેશ કરતા હતા, તે વાત તો કમલવતીના શીલાદિગુણો આગળ તદ્દન નજીવી છે. આ કમલવતીએ પોતાના શીલ ગુણના પ્રભાવથી યમના ઘરે પહોંચેલી હોવા છતાં તેના મુખમાં ધૂળ નાખીને ઘરે પાછી આવી.” આવી વાતો શ્રવણ કરતા તેમ જ ગાદીના આભૂષણ, વસ્ત્રાદિક સન્માન પામતા, દરેક માર્ગોમાં આ યુગલને જોવા માટે ઊતાવળી ઊતાવળી દોડતી સ્ત્રીઓને દેખતા દેખતા, કેટલીકના હાથમાં દર્પણ, કોઇકના હાથમાં આંખોમાં આંજવાનું અંજન, તિલક કરવાની સળી, અંબોડો અધુરો રહેવાથી હાથમાં રાખેલા કેશવાળી સ્ત્રીઓ ત્યાં આવી પહોંચી છે. તેઓ જાણે દેવકુલિકાની પુતળીઓ હોય તેમ શોભતી હતી. જેમ ઊત્તમકાવ્યો શ્રેષ્ઠ છંદ, લક્ષણો અને અલંકારો એમ ત્રણેથી યુક્ત હોય એ પ્રમાણે રણસિંહકુમાર આ ત્રણ પ્રિયાઓ સાથે વિષયસુખો ભોગવે છે. - હવે વિજયપુર નગરની નજીકના કોઇક ગામના સીમાડાપર શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવંતના તીર્થમાં કોઈક સમયે કુંવરે અષ્ટાહ્નિકા-મહોત્સવ કરાવ્યો, કપૂર, કેસર, ચંદન, કલાગુરુ, કુદરૂક્ક, પુષ્પાદિક ઉત્તમ વસ્તુઓ વડે પાર્શ્વનાથ ભગંવતની પૂજા, તેમ જ અનેક પ્રકારનાં નાટક કરાવ્યાં. તો તે સમયે યક્ષે પ્રત્યક્ષ આવીને કહ્યું કે “તારા પિતાનું રાજ્ય અંગીકાર કર. વિજયસેનના પુત્રની હૈયાતી હોવા છતાં બીજાને રાજ્ય ભોગવવાનો શો અવકાશ હોઈ શકે? યક્ષના વચન પછી તે તેને પગમાં પ્રણામ કરીને સેનાસહિત વિજયપુર નજીક પહોંચ્યો અલ્પસેનાવાળો તે રાજા સામે આવી યુદ્ધ કરવા શક્તિમાનું ન હતો. તેથી કોટમાં ચડીને બેસી રહેલો છે. ત્યારપછી દ્વારમાંથી અન્ન-પાણી આદિ સામગ્રીનું રોકાણ કરીને
